Molen De Kokermolen (1e), Wormer

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1592

verdwenen

1840

verbrand

voorganger

Wormer (De Kokermolen (2 voorgangers))

opvolger

Wormer (De Kokermolen (2e))

geschiedenis

In welk jaar de Koker gebouwd werd is nog niet bekend.
De molen wordt voor het eerst aangetroffen in 1592, wanneer Cornelis Claesz. een kwart van deze molen verkoopt aan Cornelis Heijndricx, voor Fl.950,-.
Hierbij werd vermeld dat de molen aan de Gapterveersloot stond, welke later de Kokersloot werd genoemd.
Het is niet duidelijk van welk type de molen was, gezien zijn naam zou het een wipmolen kunnen zijn geweest, die ook wel kokermolens werden genoemd.
Ook de Koker werd gebouwd voor het vermalen van granen voor de vele Wormer beschuitbakkers.
Hierna blijft het stil rond de Koker en komt hij pas weer voor op 29 april 1631 in een protocol van notaris Adryaen Dircksz. uit Wormer.
Hierin werden de acht meelmolens die toen in Wormer stonden bij hun naam genoemd en ook werd er opgeschreven wie er de molenaar was.
Voor de Koockermoolen was dit Cornelis Gerbrandsz.
Zijn tweede naam "de Zwarte Hengst" komt later niet meer voor en raakt in onbruik.
In 1654 behoort de helft van de Koker toe aan Jan Willemsz. Molenaer, na zijn overlijden verkoopt zijn weduwe deze helft, 1/12 part in de Middelmolen en de Spijtmolen en een huisje met erf, in 1679 aan Cornelis Maertensz. Hanestaert, voor Fl.2400,-.
Ook hierna blijft de informatie over de molen summier. Vanaf 1744 is de Koker de enigste meelmolen in Wormer en Jisp.
Doordat de concurrentie met de Amsterdamse beschuitbakkerijen niet meer vol te houden was, sloot de een na de andere bakkerij, in de eerste helft van de achttiende eeuw zijn deuren.
De Koker kon in zijn eentje de bevolking van Wormer en Jisp voorzien van meel. Daarnaast werd er nog graan gebroken voor de stijfselmakerijen.
In 1784 komt de molen geheel in handen van Dirk van Kleef, hij bezat reeds 5/9 in de Koker en kocht nu van Barend Nooy de resterende parten in de molen.
Op 28 februari van dat jaar werd de Koker voor een bedrag van Fl.2500,- verzekerd bij het papiermakerscontract. Van Kleef blijft vrij lang eigenaar van de Koker.
Op 13 januari 1813 verkochten hij en zijn vrouw de molen voor Fl.5000,- aan Klaas Schoorl en Jacob Adriaansz. Prins uit Zaandam.
De Koker wordt op 23 augustus 1821 gekocht door Maartje Kruythoff, voor Fl.3000,-, bij de koop was ook een huis in Oost-Wormer inbegrepen. Nog weer later is de latere burgemeester Dirk van Egmond eigenaar van de Koker.
Op zaterdagavond 8 augustus 1840, om 19.30 breekt er in de molen brand uit waardoor deze in zijn geheel werd verwoest.
De oorzaak van deze brand blijft onbekend, het weer had in ieder geval geen invloed, want het was die avond mooi rustig zomerweer.
Dirk van Egmond besluit echter om de molen te laten herbouwen.
Herbouw volgt met een nieuwe wipstellingmolen, welke in januari 1841 in gebruik werd genomen.
Een erg lang leven was deze nieuwe molen niet gegund, want op 31 juli 1866 verbrandde de wipmolen opnieuw.
Ditmaal werd door van Egmond een tweedehands molen gekocht. Deze was afkomstig uit Graft, maar vond zijn oorsprong in 1679 in Zaandijk.
Het betrof hier de papiermolen "de Hoop" of "Arme Jacob", welke in 1849 was afgebroken in Zaandijk en verplaatst is naar Graft, om daar als meelmolen dienst te doen.
De nieuwe molen was een achtkante bovenkruier grondzeiler.
In tegenstelling tot de meeste van de Zaanse industriemolens stond de Koker niet op een onderachtkant met daarnaast een schuur.
De schuur van de Koker stond iets noordelijker, los van de molen.
In de nieuwe molen werd toen ook een pelsteen geplaatst. Kort na de herbouw kwam de Koker in bezit van Dirk Wakker, welke hem omstreeks 1905 verkocht aan Cornelis Koomen. Wakker kocht hierna de grote pelmolen "de Jonge Prinses" in Zaandam.
Omstreeks 1930 komt de Koker voorgoed tot stilstand omdat er schade is ontstaan aan zijn wiekenkruis.
In 1944 verkoopt Koomen de molen aan de Vereniging de Zaanse Molen, die de molen na de oorlog laat restaureren.
(meer info op www.duizendzaansemolens.nl, www.zaansemolen.nl en de Nederlandse molendatabase)


Bronnen:
"Duizend Zaanse molens" P.Boorsma 1968 blz.183-184
www.duizendzaansemolens.nl R.Couwenhoven
"Zaanlandsch jaarboek over het jaar 1932" G.J.Honig en S.Lootsma 1932 blz. 205-208
"Zaanlandsch jaarboek over het jaar 1934" G.J.Honig en S.Lootsma 1934 blz. 157-161
"Uit de geschiedenis van Wormer" C.Mol 1966 blz.117-121

Informatie van F.Rol