Molen De Nieuwe Dekker / De Lange Aagt, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1733

verdwenen

1888

gesloopt

voorganger

Zaandam-West (De Jonge Dekker)

geschiedenis

De windbrief voor de Jonge Dekker werd op 28 april 1702 uitgereikt aan Jacob Claasz. Dekker, de zoon van Claas Sijmonsz. Decker, die in 1683 de kortbij gelegen paltrok “de Dekker” had laten bouwen. Ter onderscheiding van deze molen kreeg deze Dekker het voorvoegsel ‘jonge’ bij zijn naam. Jacob Dekker liet de molen op 1 januari 1703 tegen brand verzekeren bij een assurantiecontract. Iets wat in de daarop volgende jaren nog enkele malen gebeurde.
Op 9 juli 1731 raakte de Jonge Dekker in brand en werd hij volkomen in de as gelegd. Enkele dagen later, op 18 juli, verklaarde eigenaar Jan Claasz. Dekker het volgende:”vermits sijn moolen de Jonge Dekker door ongeluk is koomen of te branden”. Hierna trad hij uit het brandcontract.
Pas in 1733 werd de molen herbouwd. Waarom het twee jaar duurde voordat de molen werd herbouwd is niet duidelijk. Wel waren de houtloodsen van de molen bij de brand behouden, zodat deze niet nieuw gebouwd hoefden te worden. De nieuwe molen kreeg de toepasselijke naam “de Nieuwe Dekker”. Tevens kreeg de molen toen zijn bijnaam “de Lange Aagt”. De verhoudingen van de Nieuwe Dekker waren niet helemaal correct, de nieuwe molen was nogal lang van postuur. Mogelijk was Aagt de vrouw van de ongelukkige molenmaker.
Op 1 januari 1734 trad Claas Claasz. Dekker met zijn nieuwe molen toe tot het op die dag opgerichte Hondiuscontract. In deze brandverzekering werden toen ruim dertig Zaandamse paltrokken verzekerd. De Nieuwe Dekker behoorde tot de topmolens van dit contract, hij werd nl. voor Fl.1200,- verzekerd, het hoogste bedrag.
Halverwege de negentiende eeuw werkte de Zaandammer houthandelaar Klaas Mul met de Nieuwe Dekker. Samen met zijn broer Evert Mul bestierden zij de firma Weduwe Pieter Mul. Naast de Nieuwe Dekker werkten zij met de bovenkruiers “de Eendracht” en “de Kruiskerk”. De firma Mul werd in 1866 opgeheven, wie toen eigenaar van de Nieuwe Dekker werd is mij niet bekend.
In 1888 werd de Nieuwe Dekker gekocht door de broers Jan Aldert en Dirk de Vries. Zij lieten de molen slopen en richtten in 1889, in een van zijn houtloodsen een stoomzagerij annex schaverij op. Deze zagerij kreeg de naam “de Prins van Oranje”, vernoemd naar de paltrok waarop de opa van beide de broers, molenmaker Pieter de Vries, had gewerkt.
Op 12 december 1912 raakte de zagerij in brand en werd volkomen in de as gelegd. Er volgde herbouw, waarna de zagerij de naam “de Primus” kreeg. In de jaren zestig van de twintigste eeuw verdween het bedrijf voorgoed.

Bronnen:
- “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 30-31
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 77
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 33-34
- “Zaanse molenbranden” R. Couwenhoven 2001 blz. 18
- “Engel van de Stadt, zijn voor en nageslacht” Dr. S. Hart 1951 blz. 189
- “de Zaende” 5e jaargang 1950 blz. 44-52
F. Rol.