Molen De Rust van het Vaderland / De Rust, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1719

verdwenen

1889

afgebroken en verplaatst

verplaatst naar

Zaandam-West (De Smid (2e))

geschiedenis

De paltrok met de fraaie naam de Rust van ‘t Vaderland, werd in het jaar 1719 gebouwd. Doordat de officiële naam van de molen nogal een mond vol was, werd hij doorgaans “de Rust” genoemd. De windbrief voor de Rust werd op 18 september 1720 uitgereikt aan Hendrik Adriaansz. Knots. In het register voor de windpacht werd vermeld, dat de molen op 1 januari van dat jaar in bedrijf was gekomen.
Hendrik Knots verzekerde de molen tegen brand op 10 mei 1721, de verzekerde waarde van de Rust bedroeg Fl.1900,-.
Hendrik Knots stierf in het jaar 1765, zijn weduwe zette de zaken voort. Later nam de zoon van Hendrik Knots, Adriaan Hendriksz. Knots de molen van haar over.
Meer dan negentig jaar werd de molen gebruikt door deze familie. Na het overlijden van Adriaan Knots in 1811, nam de schoonzoon van Knots, Arend Nomen, de paltrok over. Kort daarna richtte hij samen met zijn broer een onderneming op. Wanneer zij de molen verkochten is niet bekend.
Begin 1878 werd de Rust gekocht door Hermanus van Schouwenburg. Op 1 maart van dat jaar liet hij de molen tegen brand verzekeren bij het papiermakerscontract. De verzekerde waarde van het complex bedroeg maar liefst Fl.10000,-. Tot omstreeks 1886 bleef Hermanus van Schouwenburg zagen met de Rust, daarna kwam de molen tot stilstand. Op 15 maart 1888 werd de Rust van ‘t Vaderland geveild, hij werd toen gekocht door Johannes Simonsz. voor een bedrag van Fl.2075,-.
Simonsz. was eigenaar van de nabijgelegen stoomzagerij “de Onderneming”, die in 1872 op het erf van de vroegere paltrok “het Lusthof” werd gebouwd. Met de aankoop van de Rust kon hij het erf van de zagerij behoorlijk uitbreiden.
In de loop der jaren had de firma Simonsz. in de omgeving van “de Onderneming”, zo goed als alle zaagmolens gekocht en laten afbreken. Dit waren o.a. “de Gekroonde Liefde”, “de IJpenboom”, “de Acht Gebroeders” en “de Blauwe Arend”. Veel van hun houtloodsen bleven staan en gingen dienst doen voor de houtopslag van de firma Simonsz.
Zo ook die van de Rust van ’t Vaderland. De molen, die al een poosje stilstond, was niet interessant voor Simonsz. en kwam niet meer in bedrijf. In 1889 verkocht de firma Simonsz. de paltrok aan Jan Muusse.
Jan Muusse was eigenaar van de paltrok “de Smid” welke op 17 november 1888 door brand was verwoest. Muusse was niet van zins om zijn zaak op te doeken, waarna hij dus de Rust kocht. In opdracht van Jan Muusse werd de molen afgebroken en verplaatst naar de werf van de verbrande Smid. Hemelsbreed zal de molen ongeveer een meter of 200 zijn verplaatst. Op zijn nieuwe standplaats ging de Rust van ‘t Vaderland de naam van zijn voorganger dragen. Aldaar bleef de molen tot het jaar 1917 actief, in juni van dat jaar werd hij gesloopt.
De houtloodsen van de Rust blijven bestaan en maakten deel uit van het complex van Simonsz. Omstreeks 1960 werden zij gesloopt.

Bronnen:
- “de Zaende” 2e jaargang 1947 blz. 334
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 88
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 182
- “Engel van de Stadt, zijn voor en nageslacht” Dr. S. Hart 1951 blz. 286
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
F. Rol.