Wanneer de Roode Jager werd gebouwd blijft vooralsnog onduidelijk. De molen werd voor het eerst genoemd bij een deelname aan een assurantiecontract in het jaar 1692.
In 1703 werd de molen nogmaals bij een brandcontract genoemd, Dirck Jacobsz. Voogt was toen eigenaar van de Waipot, de verzekerde waarde van de molen bedroeg Fl.1000,-. Na het overlijden van Dirck Voogt, kwam de Roode Jager in handen van zijn zoon Claas Voogt. In ieder geval stond de molen nog in 1726 op zijn naam, enkele jaren later behoorde de Roode Jager toe aan Simon Cornelisz. Out.
Simon Out stierf in 1749, waarna zijn weduwe de molen op 1 november van dat jaar liet veilen, wat als volgt werd aangekondigd:”een hegte sterke wagenschot sagers molen genaamt de roo Jager c.a. staande tot westzaandam, belent ten westen 's Heeren Watering….” De Roode Jager werd voor een bedrag van Fl.1000,- gekocht door Claas Salm. Dit is een opmerkelijk hoog bedrag voor een wagenschotzager in deze tijd.
In het midden van de achttiende eeuw ging het zeer slecht met de houtzagerij in de Zaanstreek. Doordat de Engelsen omstreeks 1740 zeer hoge invoerrechten gingen berekenen voor bewerkt hout, was het niet meer lonend om gezaagd hout naar Engeland te exporteren. Toen 12 jaar later ook nog eens een invoerverbod van gezaagd hout naar de Zuidelijke Nederlanden werd aangekondigd, betekende dit de doodsklap voor de wagenschotzagerij. De balkenzagerij wist zich naderhand te herstellen van de klap. Binnen een tijdsbestek van 30 jaar verdwenen er meer dan 100 houtzaagmolens uit de Zaanstreek.
Mogelijk liet Claas Salm de Roode Jager vertimmeren tot balkenzager, alhoewel dit beslist niet zeker is.
Hierna worden de gegevens over de Roode Jager schaars.
Halverwege de jaren vijftig van de negentiende eeuw komt de molen in handen van Klaas Mul. Na zijn overlijden in 1877 werd de molen voor Fl.4800,- gekocht door de Zaandammer Willem Verlaan. Hij werkte zes jaar met de Waipot en verkocht hem toen aan de firma W.Kee & Comp.
Omstreeks 1900 kwam de Roode Jager te zagen voor de firma Honig & van de Stadt. Deze nieuwe firma werd opgericht door de Koger houthandelaar Cornelis Claas Honig en Engel van de Stadt. Engel van de Stadt was de zoon van Engel van de Stadt, een pellersbaas uit de familie van de Stadt. Op jonge leeftijd probeerde van de Stadt om net als veel van zijn familieleden een bestaan op te bouwen in de houthandel. Dit mislukte echter geheel en na een korte periode werd de firma Honig & van de Stadt ontbonden. De Roode Jager werd toen gekocht door de firma Engel van de Stadt en Zonen. Zij lieten de molen in 1903 slopen. Niet lang daarna werd het gehele erf van de Roode Jager afgegraven om te worden gebruikt als balkenwater voor de firma van de Stadt. In 1911 werd alles bij de nieuwe zagerij “de Engel” getrokken.
(meer info op www.duizendzaansemolens.nl)
Met het verdwijnen van de Roode Jager en het Lands Welvaren in 1903, resteerden er nog slechts vijf paltrokken in het Westzijderveld.
Over de bijnaam van de Roode Jager schrijft Pieter Boorsma in zijn boek “Zaansche Windmolens” het volgende:
“Wai of waai = Zaansch voor wei; het vocht, dat, bij het kazen, van de melk overblijft na de afscheiding van de kaasstof.
“Waipot”, een steenen pot waarin de wai, bij de boeren werd gehaald, hezij om te drinken of wel tot het koken van pap of brij, was wel een eigenaardige bijnaam voor een molen. Er zal wel het een of ander aan ten grondslag liggen, maar wat, dat is in het vergeetboek geraakt.”
Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 82
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 85-86
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- “Engel van de Stadt, zijn voor en nageslacht” Dr. S. Hart 1951 blz. 217-218
- “Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 1” T. Neuhaus 1987 blz. 5
F. Rol.
Wagenschotzager, later balkenzager “de Roode Jager”, bijgenaamd “de Waipot”, paltrok, te Zaandam-West ten westen van de spoorlijn, achter het oude station van Zaandam waar nu ongeveer de loods van “van Gend en Loos” staat. Bouwjaar onbekend. Gesloopt in 1903.
-----
Bij de foto's:
De bovenste foto toont de molen zagend tijdens een westenwind.
De molen links van de Waipot is de bovenkruier "de Liefde", de molen rechts is de paltrok "de Pet".
Op de onderste foto zijn van links naar rechts de volgende molens te zien, "de Gekroonde Harp", "de Roode Jager" en "de Liefde".
Molen 06393 n De Roode Jager, bijgenaamd de Waipot (Zaandam-West)
