Molen De Gekroonde Harp, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1846

verdwenen

1908

gesloopt

voorganger

Zaandam-West (De Gekroonde Harp, tijdelijk De Gekroonde Zalm)

geschiedenis

De windbrief voor deze wagenschotzager werd op 24 maart 1716 uitgereikt aan Pieter Harp, die zijn naam verbond aan de nieuwe molen. Op 5 augustus van dat jaar kwam de Gekroonde Harp in werking. Op 8 september 1718 werd de molen tegen brand verzekerd in een assurantiecontract. De Gekroonde Harp stond toen op naam van de zoon van de bouwheer, Jacob Pietersz. Harp. Vermoedelijk waren vader en zoon een compagnonschap aangegaan.
Kort daarna komt de molen in bezit van Alewijn Salm die ook houtzager is met de paltrok “de Vergulde Zalm” op het Rustenburg, hij liet de naam van de molen veranderen van “Gekroonde Harp” naar “Gekroonde Zalm”. Later doet Alewijn Salm de molen over aan zijn zoon Claas Alewijn Salm.
Claas Salm werkte tot zijn overlijden in 1757 met de Gekroonde Zalm. Op 28 april van dat jaar werd de molen voor een bedrag van Fl.2450,- verkocht aan burgemeester Evert Nickel van Westzaandam. Bij de koop waren ook een luchthuis en een kookhuis, dit verklaart de hoge waarde van de molen. Nog weer enkele jaren later was de molen in handen van Aris Albertsz. van Broek, die ook houtzager was met “de Vergulde Hoorn”.
Op 15 augustus 1805 werd de molen gekocht door de Westzaandammer houthandelaren Klaas en Albert Mul, zij herstelden de doopnaam van de molen. Vanaf toen was de molen weer bekend onder de naam “de Gekroonde Harp”.
Op 5 juli 1846 werd de Harp door de bliksem getroffen. Binnen korte tijd staat de molen in lichterlaaie en wordt hij tot op de ringmuur verwoest. Samen met de molen verbrandde er ook nog een partij wagenschot ter waarde van Fl.4000,-. Albert Mul laat de molen herbouwen. De nieuwe molen is een zeer grote paltrok die vreemd genoeg weer werd ingericht als wagenschotzager. Deze tak van industrie was vrij zeldzaam geworden in de Zaanstreek. Toch is ook de Harp later verbouwd tot balkenzager. In de jaren tachtig van de negentiende eeuw kwam de Gekroonde Harp te werken voor Cornelis Striening, hij was ook houtzager met de paltrokken “de Grauwe Veldmuis” en “de Ooievaar” en de bovenkruier “de Bonte Arend”, welke molens eerder eigendom waren van zijn schoonvader. Als laatste eigenaar wordt genoemd Klaas Kee, hij was ook houtzager met de achter het station gelegen paltrok “de Roode Jager”. De Gekroonde Harp bleef tot 1907 in bedrijf. In februari 1908 verdween de molen uit het Westzijderveld. Na de sloop van de Harp resteerden er nog slechts 4 paltrokken in Westzaandam.
Het erf, water en de houtloodsen van de Gekroonde Harp werden later bij de stoomzagerij “de Engel” getrokken.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 79-80
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 58-59
- “Zaandam, 150 jaar stad” o.a. Dr. S. Hart 1962 blz. 35-39
- “De Windmolens aan de Zaanstreek” W. Buijs Pzn. 1918 blz. 51
F. Rol.