Molen 's Lands Welvaren, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1711

verdwenen

1903

gesloopt

geschiedenis

Het bouwjaar van het Lands Welvaren is niet achterhaald. De molen is voor het eerst aangetroffen op 1 januari 1712, als Gerrit Janssen Poort met de molen toetreedt tot een assurantiecontract. De verzekerde waarde van de molen werd getaxeerd op Fl.1200,-. Gerrit Poort blijft tot omstreeks 1730 met de molen werken en het is vermoedelijk hij, die hem dan verkoop aan Jan Jansz. Haan. Op 1 januari 1734 liet Jan Haan de molen tegen brand verzekeren in het op die dag opgerichte ‘Hondiuscontract’, een assurantiecontract speciaal opgericht voor houtzaagmolens. De waarde van de molen bleef onveranderd. Jan Haan stierf in 1748, waarna de voogd van zijn minderjarige kinderen, Jacob Nomen, de molen op 7 december van dat jaar uit de verzekering liet royeren en daarna verkocht, aan wie is niet bekend.
Op 1 juli 1784 verkocht Hendrik Koomen de molen voor Fl.1275,- aan Frederik Cardinaal, naast het Lands Welvaren werkte Kardinaal ook met de paltrok “de Veldlust”. Cardinaal bleef tot 1811 eigenaar van de beide molens, daarna komen zij in het bezit van zijn schoonzoon Jacob Dam. Jacob Dam verkocht in 1812 “de Veldlust” aan Alida Ebmeijer, die de molen liet afbreken en verplaatsen naar de werf van de afgebrande paltrok “de Groene Jager”.
Wat Jacob Dam met het Lands Welvaren deed is niet bekend.
Van 1873 tot 1884 is de molen in handen van Claas Alz. de Lange, die hem op 22 juli 1884 verkocht aan molensloper C.Zemel. Cornelis Zemel liet de molen echter bestaan in plaats van het te slopen en ging met het Lands Welvaren zagen. Mogelijk gebruikte hij de molen voor het verzagen van sloophout. In 1889 krijgt het Lands Welvaren een nieuwe bovenas gestoken. Terwijl de meeste Zaanse molens al met ijzeren assen draaiden, werd bij het ‘Lansie’ nog een houten as gestoken. Het is niet bekend of dit een nieuwe as was of een tweedehands, Zemel kon gezien zijn beroep best nog ergens een goede tweedehands houten bovenas vandaan gehaald hebben.
In 1896 verkocht Cornelis Zemel de molen aan Pieter Schipper, de eigenaar van de paltrokken “de Valk” en “de Wildeboer”. Lang zou Schipper niet met de molen werken, want in 1898 verkocht hij het Lands Welvaren aan Jan Muusse. Deze hield de molen tot 1903 in bedrijf en liet hem toen juni van dat jaar slopen.

Met het verdwijnen van het Lands Welvaren resteerden er nog slechts vijf paltrokken in het Westzijderveld.

Pieter Boorsma noemt in zijn boek “Duizend Zaanse molens” nog een paltrok met de naam ’s Lands Welvaren, volgens Ron Couwenhoven betreft dit een vergissing en slaan de desbetreffende stukken of de hierboven genoemde molen.

Bronnen:
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- “Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 2” T. Neuhaus 1987 blz. 103
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 83
- “Zaanse Windmolens” P .Boorsma 1939 blz. 126
- “Zaanse molenbranden” R. Couwenhoven 2001 blz. 18
F. Rol.