Molen De Wind, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1685

verdwenen

1880

gesloopt

geschiedenis

De Wind werd gebouwd in 1685. De windbrief van de molen werd op 28 juni van dat jaar verleend aan Aldert Claesz. Wint, die dus zijn naam aan de molen verbond.

Adert Wint bleef zeer lang eigenaar van de Wind. Bij de oprichting van het olieslagerscontract voor ladingen op 14 juni 1727 werd de Wind op zijn naam en die van Gerrit Keeses opgenomen. Aldert Wint en Gerrit Keeses hadden samen een bedrijfje met De Wind. Tot 1731 bleef Aldert Wint eigenaar van de molen, op 12 mei van dat jaar deed hij de molen van de hand.

De Wind kwam toen in handen van Gerrit Heere die met de molen op 1 juli 1733 toetrad tot het op die dag opgerichte olieslagerscontract voor opstallen.

Tegen het einde van de achttiende eeuw was de Wind het eigendom van Pieter Wit. Hij verkocht de molen op 2 juni 1801 voor ƒ 6500 aan Evert Smit uit Koog aan de Zaan. Smit was sinds 1796 olieslager. Hij huurde hiervoor "de Olievos", die net als de Wind aan de Papenpadsloot stond, iets oostelijker van de laatst genoemde molen. Na vijf jaar had Smit kapitaal genoeg opgebouwd om zijn eerste molen te kopen, wat dus de Wind werd.
Lang bleef Smit niet met de Wind werken, op 16 september 1805 verkocht hij de molen aan Hendrik Gruys, voor ƒ 5250. Smit legde dus behoorlijk toe op de verkoop van de molen. Waarom Smit de Wind weer verkocht is niet duidelijk, waarschijnlijk had hij het geld nodig voor de aankoop van een nieuwe molen, want op dezelfde dag kocht hij de Wormerveerder oliemolen "het Witte Paard". De onderneming van Evert Smit zou uitgroeien tot een van de grotere in de Zaanstreek. Hij bezat meer dan twintig oliemolens, een paar pelmolens, huizen, een stijfselmakerij en diverse plantages in Suriname, ook was Evert Smit een behoorlijke tijd burgemeester van Koog aan de Zaan.

Hendrik Gruys breidde later zijn molenbezit uit met de oliemolens "de Wezel", "de Katuil", "de Prolpot" en "de Woudaap". Gruys was kennelijk wel een bekende van Evert Smit, want in de loop der jaren kwamen de molens van Gruys één voor één in bezit van Smit. Zo ook de Wind weer.
Op 3 oktober 1818 kocht Evert Smit voor de tweede keer de oliemolen de Wind, ditmaal betaalde hij ƒ 7000 voor de molen.

Op 16 februari 1839 verkocht Smit de Wind aan Hendrik Jan Smit voor ƒ 4500. Hendrik Smit was een collega van Evert Smit, hij was namelijk burgemeester van Zaandam. De burgemeester van Zaandam was ook olieslager en beheerde de oliemolens "de Krab", "de Olievos", "de Oude Dekker" en "de Appelboom". Tot 1879 bleef Hendrik Jan Smit zijn molens gaande houden, toen deed hij ze over aan zijn zoon Frederik Smit die ze liet veilen.

Op 14 oktober 1879 kocht Gerrit Kamphuis de Wind ƒ 3075. De molen werd niet meer in gebruik genomen en op 22 oktober uit het OC geschrapt. Kamphuis had geen interesse voor de molen, maar alleen voor de grond en de schuur. Op 20 december 1879 werd de molen voor ƒ 1200 voor sloop verkocht. In het eerste kwartaal van 1880 verdween de molen.
De schuur bleef staan en werd gebruikt door Gerrit Kamphuis, die eigenaar was van de stoomzagerij "de Zwarte Bruinvisch". Pas omstreeks 1960 werd deze schuur gesloopt, op erf staat momenteel een school.

Bronnen:
- "Duizend Zaanse molens" P. Boorsma 1968 blz.104
- "Gedenkboek van het olieslagerscontract" 1912
- "het Olieslagerscontract" R. Couwenhoven 2002 blz.67-72/105
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
F. Rol