Molen De Haas, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1718

ca. 1743 vernieuwd ?

verdwenen

1887

verbrand

geschiedenis

De eerste vermelding van deze molen dateert van 8 februari 1718, toen eigenaar Willem Abrahamsz Vink de molen voor ƒ 1200 liet verzekeren.

Op 3 januari 1739 werd te Zaandam bij Notaris P. Leur het "vorff- en snuyfcontract" opgericht, waardoor de deelnemers hieraan waren verzekerd tegen brand. Willem Vink, de eigenaar van de Haas was een van de deelnemers aan dit contract. De verzekerde waarde van de molen bedroeg toen ƒ 1400.
De Haas was een kleine achtkante bovenkruier, waarvan de kap een houten bekleding bezat. Door zijn omvang werd de molen vaak "het Haasje" genoemd in plaats van de Haas. De molen was ingericht voor het vermalen van verfstoffen, maar werd ook gebruikt voor het fijn maken van tabak, wat weer werd geleverd aan de vele snuifmolens, die in Zaandam aanwezig waren.

Mogelijk werd het molentje rond 1743 vernieuwd, want De Haas van Willem Vink werd toen als nieuw gebouwd tabaksmolentje ingeschreven in het quohier van de verponding.

Op 3 juni 1752 ging Willem Vink een compagnonschap aan met Johannes Vallée, in het contract staat onder meer "dat met de molen genaamt de Haas zal worden gemalen, alle soorten van Tabacq of steelen en kortgoed."
Op 29 januari 1755 verkocht Willem Vink de molen aan Dirk Wit, die hem in ieder geval tot 1781 in bedrijf hield.

In de eerste helft van de negentiende eeuw behoorde het molentje toe aan de firma Storm, van Benthem & Kluyver. Deze firma was een van de grotere verfproducenten in de Zaanstreek en werd in 1750 opgericht. Naast de drie Koger verfmolens behoorden ook "de Grauwe Hengst", "de Sluiswachter" en "de Reizenaar" tot deze firma.

Omstreeks 1880 werd de Haas gekocht door Klaas Smit, die in het molentje een doppensteen liet plaatsen. Op 28 november 1885 werd de molen getroffen door een zware storm waarbij het een roed verloor, de molen werd hersteld. Het werken met de doppensteen werd de molen fataal. In de nacht van 19 op 20 april 1887 raakte de molen in brand. De Kogerspuit was als eerste bij de brand aanwezig om te blussen, men had de spuit dwars door de sloot getrokken omdat er geen bruggen waren waar de spuit over heen kon. Het blussen mocht niet baten, de molen brandde tot de grond toe af.

Bronnen:
- "Duizend Zaanse molens" P. Boorsma 1968 blz. 106/108
- "De Windmolens aan de Zaanstreek" W. Buys 1918 blz. 50
- "De Tweeling in de ban" G. Oosterbaan 1968 blz. 170
- "Encyclopedie van de Zaanstreek" 1991 blz. 683
- "Drie eeuwen verf" Mr. D. Vis 1943 blz. 68-69
- "1100 Zaanse Molens", Ron Couwenhoven 2015, blz. 83.