Molen De Witte Troffel, Westzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1725

verdwenen

1884

gesloopt

geschiedenis

Het bouwjaar van De Witte Troffel is nimmer achterhaald. De molen wordt voor het eerst genoemd in de boedel van Jan Adriaansz. Mats. Deze bevatte o.a. het volgende, “De helft in de houtsagersmolen de Troffel int Zuijd-ent van Westzaan”. Deze boedelinventarisatie was gedateerd op 21 maart 1726. Kort daarna kwam de molen in bezit van de familie Visser.
Op 28 juli 1731 werd bij de Westzaner notaris Jongewaard een brandcontract opgericht. De molens die hierin werden verzekerd waren houtzaagmolens, zij stonden allen in de Zuid van Westzaan en aan de westkant van de Zuiderwatering van Zaandam-West. De Witte Troffel werd door Dirk Gerritsz. Blauw verzekerd, hij trad op als voogd van de minderjarige kinderen van Aris Visser.
Op 1 augustus 1786 werd De Witte Troffel getaxeerd. De molen die nog steeds als wagenschotzager was ingericht, vertegenwoordigde een waarde van Fl.2510,-. Dit was een aanzienlijk bedrag voor een wagenschotzager. Mogelijk was dit bedrag inclusief de houtloodsen, werf en water van de molen. Vermoedelijk werd de molen kort hierna verbouwd tot balkenzager. Niet lang hierna kwam De Witte Troffel te werken voor de uit Oostzaan afkomstige Jan Albertsz. Buys. Na aankoop van de molen verhuisde Buys naar Westzaan.
Op 17 mei 1810 was Jan Buys overleden, die dag verkocht zijn weduwe Hilgond Schots het volgende, “Een houtzaagmolen genaamd De Witte Troffel, getekend No. 545 met houtschuur, pakhuis No. 98 en erf (112 roed), gereedschappen en verdere aanhorigheden staande en gelegen te Westzaan, beoosten de weg aan de Gouw, benevens twee stukken land benoorden de molen (695 roed).” De molen werd gekocht door de Westzaner Jacob Kruyt voor Fl.1000,-. Deze Jacob Kruyt zou later de twee zaagmolens De Kruidberg en De Tweeling laten bouwen.
Hoelang Kruyt met De Witte Troffel bleef werken is mij niet bekend.
Op 28 januari 1847 werd de Zuid van Westzaan geteisterd door een storm met een orkaankracht. Jan Jacobsz. Honig uit Zaandijk maakte over deze storm de volgende aantekening en noteerde de schade aan de molens.
“Een orkaan of windhoos teisterde op den 28sten januari van het jaar 1847 o.a. de volgende molens op het Zuideind van Westzaan: De Tweeling van Jan Kruyt; 1 roed; ’t Kind van Weelde van C. Dekker & Co: 2 roeden; De Huismusch van A. de Lange & Zonen: 1 zeil; De Groene Jager van A. Buys: 4 end hekkens, 1 draaihoofd en wijfelaar; Het Vliegend Hart van A. Buys: 3½ end hekken, 1 gang kammen; De Jonge Dekker van A. de Lange & Zonen: roed, as, luitens; De Kruidberg van C. Kruyt: 1½ end hekkens; De Oude Visser van A. de Lange & Zonen: 1 roed, 1 end hekkens, 2 gang kammen (met begin van brand); Het Witte Schaap van J. Dekker Gz.: 1½ end hekkens; De Kapol (watermolen): 1 roed; De Blauwe Kuiper van J. Kruyt: 1 end hekkens; De Witte Troffel van J. Huysinga: 1½ end hekkens, eenige kammen en de roed gespleten; De Kerseboom van Louis Robert te Utrecht: eenige hekkens; De Veldmuis of Kikkert: 4 zeilen geheel weg. Deze molen evenals de Kruitberg hebben een geruimen tijd linksom gemalen.”
De Witte Troffel was nu dus in bezit van J.Huysinga, hij had een behoorlijke schade opgelopen aan zijn molen.
De laatste eigenaar van de Witte Troffel was Gerrit Jansz. Dekker. De zaken gingen hem niet voor de wind en in 1882 kwam De Witte Troffel definitief stil te staan. Op 14 maart 1883 werd de molen uit de brandverzekering gehaald en in 1884 verdween de molen door sloop uit het Zaanse land.

Willem Buys vermeldt in zijn boekje “De Windmolens aan de Zaanstreek” uit 1918 het volgende over De Witte Troffel. “Troffel. De grootste paltrok aan de Zaanstreek, Westzaan, gesloopt in 1881. Eigenaar Jurrie Eizinga.”

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 220
- “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 108
- “Zaanse molenbranden” R. Couwenhoven 2001 blz. 14-18
- “de Zaende” 3e jaargang 1948 blz. 147/ 316-317
- “De Windmolens aan de Zaanstreek” W. Buijs Pzn. 1918 blz. 95
F. Rol, Zaandijk.