Molen De Blauwe Kuiper, Westzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1729

verdwenen

1887

afgebroken en verplaatst

verplaatst naar

Middelrode (Sint Jozef)

geschiedenis

De balkenzager De Blauwe Kuiper werd gebouwd in 1729. Over een windbrief wordt niet gesproken. Vermoedelijk werd de molen gebouwd in opdracht van Klaas Dirksz. Ouwejan. Later kwam de molen in bezit van Cornelis Kuijper Blaeuw, het ligt voor de hand dat hij de molen zijn naam gaf. Op 11 mei 1762 liet Cornelis Kuijper Blaeuw de molen tegen brand verzekeren bij een assurantiecontract. Deze verzekering duurde tot 5 januari 1774 en werd toen opgezegd, omdat Cornelis Blaeuw de molen had verkocht. De molen bleef echter tot 1803 in bezit van de familie Blaeuw. Op 21 januari 1804 werd het volgende geveild, “Een hechte sterke achtkante houtzaagmolen, zijnde een bovenkruijer of dommekracht, genaamd de Blauwe Kuiper c.a.” Voor Fl.2000,- kwam De Blauwe Kuiper in bezit van Cornelis Dekker Gerbrandsz.
Cornelis Dekker werkte tot 1812 met de molen en verkocht hem toen aan de beginnende houtzager Jacob Kruyt.
Het ging Jacob Kruyt in de daarop volgende jaren voor de wind. In 1823 liet hij een geheel nieuwe zaagmolen bouwen, nl. De Tweeling en twee jaar nog een, De Kruidberg.
Jacob Kruijt bleef tot 1840 met zijn drie molens werken, daarna trekt hij zich terug uit de zaken en wordt hij opgevolgd door zijn zoon Cornelis Kruijt.
Op 28 januari 1847 werd de Zuid van Westzaan geteisterd door een storm met een orkaankracht. Jan Jacobsz. Honig uit Zaandijk maakte over deze storm de volgende aantekening en noteerde de schade aan de molens.
“Een orkaan of windhoos teisterde op den 28sten januari van het jaar 1847 o.a. de volgende molens op het Zuideind van Westzaan: De Tweeling van Jan Kruyt; 1 roed; ’t Kind van Weelde van C. Dekker & Co: 2 roeden; De Huismusch van A. de Lange & Zonen: 1 zeil; De Groene Jager van A. Buys: 4 end hekkens, 1 draaihoofd en wijfelaar; Het Vliegend Hart van A. Buys: 3½ end hekken, 1 gang kammen; De Jonge Dekker van A. de Lange & Zonen: roed, as, luitens; De Kruidberg van C. Kruyt: 1½ end hekkens; De Oude Visser van A. de Lange & Zonen: 1 roed, 1 end hekkens, 2 gang kammen (met begin van brand); Het Witte Schaap van J. Dekker Gz.: 1½ end hekkens; De Kapol (watermolen): 1 roed; De Blauwe Kuiper van J. Kruyt: 1 end hekkens; De Witte Troffel van J. Huysinga: 1½ end hekkens, eenige kammen en de roed gespleten; De Kerseboom van Louis Robert te Utrecht: eenige hekkens; De Veldmuis of Kikkert: 4 zeilen geheel weg. Deze molen evenals de Kruitberg hebben een geruimen tijd linksom gemalen.” In vergelijking met andere eigenaren, kwam de firma Kruijt er nog genadig af.
Op 13 april 1849 verkocht Jan Kruyt De Blauwe Kuiper aan Nicolaas Brantjes. Brantjes zou echter maar kort met de molen werken en verkocht hem op 21 april 1853 aan Arend Latenstein Pz. Deze Latenstein werkte als loonzager met De Blauwe Kuiper. Arend Latenstein had De Blauwe Kuiper tegen brand laten verzekeren bij de collectieve brandverzekering het Papiermakerscontract. De verzekerde waarde van de molen bedroeg aanvankelijk Fl.8000,-, later werd dit verhoogd naar Fl.11000,-. Op 10 augustus 1872 verkocht Arend Latenstein De Blauwe Kuiper aan Johannes Dekker. Deze werkte tot het jaar 1887 met de molen en verkocht hem toen voor sloop. De Blauwe Kuiper werd verkocht aan een molenaar uit het Noord-Brabantse Middelrode, een plaats in de voormalige gemeente Berlicum. In opdracht van deze molenaar werd het achtkant van De Blauwe Kuiper, samen met het ondervierkant naar Middelrode verplaatst. Aldaar werd de molen als grondzeiler herbouwd.
In een briefwisseling van Jhr. Mr. F. van Rijckevorsel aan Pieter Boorsma, meldde deze dat bij de bouw van de molen een aanzienlijke hoeveelheid hout overbleef. Dit was het hout van het ondervierkant dat niet gebruikt werd bij de bouw.
In Middelrode kreeg De Blauwe Kuiper de naam De Sint Jozef, tijdens de oorlog, in het jaar 1944, werd de molen daar verwoest.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 222-223
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 121
- “Pieter Boorsma, een molenvriend” 1971 blz. 36-39 (uitgave van Vereniging de Zaanse Molen)
- “de Zaende” 3e jaargang 1948 blz. 147
-www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
F. Rol, Zaandijk.