Molen De Korenbloem, Westzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1695

verdwenen

1880

verbrand

geschiedenis

De Westzaner pelmolen De Korenbloem werd gebouwd in 1695. Op 10 juni van dat jaar verkreeg Arian Mighielsz Al de windbrief voor de molen uitgereikt. De molen was toen al in bedrijf, want op 27 mei 1695 had Arian Al de molen al tegen brand laten verzekeren in een assurantiecontract. Op 3 november 1695 gaf het Geregt van de Banne Westzaan de verbandacte voor het windrecht van 12 ponden af.

"Men presenteert een pelmoolen genaemt Korenbloem staende int Suijtent van Westsanen, op en bewesten de gouw. (c.a.)
Haijnd^k Backer ƒ 4400.-.-
ingetrokken op ƒ 200.-.-" (*).
Op 24 februari 1701 verkochten Pieter Pieters Vink voor 1/8 en Arean Miggielsz Speciaal voor 2/8 aan Cornelis Willemz Haese te Westzaan 3/8 parten in de pelmolen De Koorenbloem c.a. Kopsom ƒ 1725, te betalen in 3 termijnen (*).
Op 10 november 1701 verkocht de gemachtigde van Duijie Jans wed. Claes Visser aan Cornelis Willemsz Haesz te Westzaan 1/8 part in de pelmolen De Coorenbloem c.a. Koopsom ƒ 585, te betalen in drie termijnen (*).

Per 15 september 1703 verzekerde Pieter Pietersz De Korenbloem voor ƒ 11 x 130 in het toen opgerichte verzekeringscontract (*).

Op 6 augustus 1705 verkocht Willem Jacobse Boot voor ƒ 300 1/8 part in De Koorn-Bloem aan Cornelis Willemse te Westzaan (*).
Op 6 oktober 1712 verkocht Pieter Pieters Gorter voor ƒ 1074 1/8 part in de pelmolen De Koornblom c.a. aan Cornelis Willems Haas te Westzaan (*).
Op 30 januari 1716 verkochten de erfgenamen van zaliger Corn. Willems Haas een hegte stercke weldoortimmerde agtkante Pelmolen genaemt de Corenboem voor ƒ 3225 aan Pieter Jansz Aarsis en Cornelis Jansz Aarses
Op 30 januari 1728 liet Sijmon Dirkse Kalf zich voor ƒ 2500 inschrijven in het verzekeringscontract voor ladingen van pelmolens, per 11 augutus 1728 werd het bedrag verhoogd naar ƒ 3000 (*).

Op 25 maart 1716 liet Pieter Jansz Aatse of Aersis de verzekering van Pieter Pietersz Gorter op zijn naam overschrijven (*).
Op 11 mei 1719 liet Pieter Jansz Aarsis zich in een nieuwe verzekeringscontract voor pelmolens inschrijven (*).
Op 22 maart 1721 1721 liet Pieter Jansz Aarsis zich in een nieuwe verzekeringscontract voor ladingen van pelmolens inschrijven (*).
Op 25 april 1724 liet Aarsis zich weer uit dat contract uitschrijven, waarna Pieter Janse Seemel zich op 1 mei 1724 voor ƒ 2500 liet inschrijven. Op 28 januari 1728 bleek Seemel overleden en liet zijn zwager hem weer uitschrijven (*).

In maart 1729 betaalde Pieter Jansz Aertsz in plaats van Adriaan Michielsz de erfpacht van 12 ponden (*).
Op 28 april 1730 liet Sijmon Dirkse Kalf zich uitschrijven uit het verzekeringscontract, waarna Gerrit en Jan Tip zich op 3 juni 1730 lieten inschrijven (*).
In het kohier van de verpondingen van 1731 staat Pieter Jansz Aarsis vermeld met verp.nr. 195, later 188, met een getaxeerde huur van ƒ 300 (*).
Per 2 mei 1732 liet Pieter van der Laan zich met De Korenbloem inschrijven in het verzekeringscontract voor ladingen van pelmolens, als opvolger van Pieter Wijnantsze Ale p.o. G. en J. Tip (*).
Per 17 september 1733 nam Pieter Jansz. Aarses deze verzekering over, per 4 mei 1734 Pieter van der Laan (*).

Pieter Jansz. Aarsis verkocht De Corenbloem c.a. op 29 januari 1739 voor ƒ 1200 aan Auwel Sijmonsz de Jong te Wormer (*).
Auwel de Jongh liet op 3 september 1739 de verzekering voor pelmolens voor de Koornbloem op zijn naam omzetten, verzekerd bedrag ƒ 2250. Per 9 september 1747 liet hij zich weer uitschrijven (*).
Per 2 februari 1831 verkocht Klaas de Jong De Koornbloem voor ƒ 1300 aan Pieter de Jong (*).
Op 25 juni 1836 werd Klaas Velthuijs voor ƒ 1980 de eigenaar (*).
Op 3 april 1841 kocht Mangelis Honig de molen middels een veiling voor ƒ 1980 + ƒ 400 overneming (*).
Per 28 november 1867 nam Adriaan Tip de molen bij een veiling over voor ƒ 2550 (*).
Adriaan liet zich per 24 december 1867 inschrijven in het verzekeringscontract voor papier- e.a. molens, voor ƒ 5000 (*).

Per 1 augustus 1870 kocht Jan Dekker Az. De Koornbloem voor ƒ 2000 van Adriaan Tip (*).
Jan Dekker Adriaansz liet op 28 februari 1878 inschrijven in het verzekeringscontract voor papier- e.a. molens. Verzekerd bedrag ƒ 7800 + ƒ 200 voor de hut en het schuitenhuis. Per 1 oktober 1879 verhoogd tot totaal ƒ 9000 wegens het aanbouwen van een pakhuis (*).

Na de aankoop van De Korenbloem verhuisde De Jong in 1739naar Westzaan. Het ging De Jong voor de wind in Westzaan, want in 1742 kocht hij de ten westen van De Korenbloem staande hennepklopper De Eendracht. De Jong liet deze molen tot pelmolen verbouwen. Eén jaar later verwierf De Jong ook nog de papiermolen De Gooier, die eveneens geschikt werd gemaakt voor het pellen van gerst. Deze laatste molen stond iets ten westen van De Eendracht. Auwel de Jong bezat toen dus drie molens die op een steenworp afstand van elkaar stonden.

Auwel de Jong werd na zijn overlijden omstreeks 1770 opgevolgd door zijn zoon Simon de Jong. In 1772 verloor de firma een molen door brand: De Gooier, die toen De Jongeling heette, brandde tot de grond toe af. Tegen het einde van de achttiende eeuw zat er een enorme dip in de pellerij. Door de diverse oorlogen in Europa lag de handel stil, waardoor de aanvoer van gerst stokte. In deze tijd legden hebben zeer veel Zaanse pelmolens het loodje. De firma De Jong verkocht in 1796 De Eendracht voor sloop. De Korenbloem hield men aan.

Deze molen overleefde de Franse tijd en bleef nog tot 1836 in bezit van de familie De Jong. Toen verkocht Klaas de Jong, de achterkleinzoon van Auwel de Jong, de molen aan Klaas Veldhuys.

Hierna kende De Korenbloem nog meerdere eigenaren. De laatste eigenaar van De Korenbloem was de firma Van Waveren & Dekker. Zij waren actief in de pellerij en bezaten naast De Korenbloem de Westzaner pelmolen Het Prinsenhof en de Westzaandammer pelmolen De Walvisch.

Op maandagmiddag 7 juni 1880 trok er een zeer zwaar onweer over de zuidkant van de Zaanstreek heen. Tijdens deze bui werden er diverse molens in de omgeving van Assendelft en Westzaan getroffen door de bliksem. Zo werden de poldermolen De Parel, de oliemolen Het Huis Assumburg en de zaagmolen De Kersenboom beschadigd tijdens het noodweer. Voor De Korenbloem werd deze bui fataal. Na een blikseminslag raakte de molen in brand. Ondanks het feit dat de Westzaner brandweer de molen wist te bereiken en een begin kon maken met het blussen, ging de gehele molen verloren. Alleen een gedeelte van de molenschuur kon worden behouden.
Nieuwe Purmerender Courant. 10 juni 1880:
"Koog a/d Zaan, 7 Juni. Heden namiddag ontlastte zich een donderbui boven deze gemeente en spoedig bleek het, dat in de richting van Westzaan, aan de Gouwe, de molen "de Koornbloem" van den Heer J. Dekker, door bliksem was getroffen; aan redden viel niet te denken, vooral door de ongelegen ligging om met de brandspuiten den brand te naderen."
Purmerender Courant, 13 juni 1880:
"Den 7de dezer is te Zaandam de pelmolen "De Korenbloem" door den bliksem getroffen. De molen brandde geheel af."

Bronnen o.a.:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 225
- “van Kluft tot Weel” A. Sol 1989 blz. 18
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- (*) archief Nico Heermans, Stichting Historisch Bezit Nico Heermans. Historische Vereniging Westzaan, Jan Bijleveld, 22 jan. 2023. Bronnen bekend bij de redactie.