Molen De Diemermeer, Zaandam-Oost

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1746

verdwenen

1790

gesloopt

geschiedenis

De pelmolen De Diemermeer werd in het jaar 1746 gebouwd in het Oostzijderveld van Zaandam. Omstreeks deze tijd begon de Zaanse pellerij aan haar tweede grote opmars. De eerste Zaanse pelmolens verrezen tussen de jaren 1680 en 1700. Halverwege de achttiende eeuw vond er nog een grote opleving plaats en werden er nog een stuk of dertig nieuwe pelmolens gebouwd. Deze nieuwe molens waren groot van stuk en werden doorgaans ver in het land gebouwd. Dit was ook het geval met De Diemermeer.
De bouwheer van de molen was Cornelis van Dordt. Zeer waarschijnlijk maakte hij gebruik van een gewezen poldermolen van de Diemermeer, dit zou in ieder geval de naam verklaren. Cornelis van Dordt ontving in 1746 de windbrief voor zijn nieuwe pelmolen, een datum wordt echter door Pieter Boorsma niet genoemd.
In 1749 kwam de molen in bezit van de Zaandammer molensloper Lourens Hooglander. Met het slopen van molens had Hooglander in de voorgaande jaren een aardig kapitaal verdiend. Met de aankoop van De Diemermeer besloot hij om zich op de pellerij te gaan richten. Aanvankelijk werkte Hooglander met verlies, later lukte het hem toch om een goed belegde boterham te verdienen.
De pellerij van Hooglander met De Diemermeer duurde tot het jaar 1783, daarna stopt hij met pellen en gaat de molen verhuren. De nieuwe huurder van de molen was Cornelis van Dordt, vermoedelijk de bouwheer van De Diemermeer.
Op 10 februari 1783 verzekerde Van Dordt de lading van de molen voor Fl. 4000,- bij een assurantiecontract. Enkele maanden later liet Hooglander de verzekerde waarde van de molen optrekken tot Fl. 4500,-. Hierna braken er slechte tijden aan voor de Zaanse pellerij.
In de laatste twintig jaar van de achttiende eeuw kreeg de Zaanse pellerij het zwaar te voorduren. De oorzaak hiervan is terug te vinden in de roerige tijd waarin de republiek Holland verkeerde. De patriotten, de verloren vierde Engelse oorlog en het conflict met Pruisen hebben de handel geen goed gedaan. Ongetwijfeld heeft de overzeese handel in deze jaren een zeer gevoelige klap gehad, wat in de Zaanstreek als het oudste en grootste industriële gebied van West-Europa zijn weerslag heeft gehad. Enkele tientallen pelmolens stonden tegen het einde van de achttiende eeuw stil, vele kwamen nooit meer in bedrijf en werden voor sloop verkocht. Pas na de eeuwwisseling trok de pellerij weer aan.

Ook De Diemermeer zou deze periode niet overleven. Op 24 maart 1790 werd de brandverzekering van de molen geannuleerd en nog in hetzelfde jaar verdween de molen door sloop uit het veld.

Bronnen:
- “de Zaende” 6e jaargang 1951 blz. 1-13
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 35-36
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 124
- “De pelmolens in het Oostzijderveld” 1925 J. Kruijver blz. 14
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
F. Rol, Zaandijk.