Molen De Snoek, Zaandam-Oost

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1695

verdwenen

1816

gesloopt, vermoedelijk

geschiedenis

Het bouwjaar van De Snoek is, net als zoveel andere Oostzaandammer zaagmolens, nimmer achterhaald. De molen werd voor het eerst genoemd op 2 december 1695 bij een verkoop. Op die dag kocht Pieter Ariaensz. Pot een half part in de molen van Simon Jansz. Droog. Hij betaalde hiervoor een bedrag van Fl.825,-.
Op 1 januari 1711 werd De Snoek tegen brand verzekerd in een assurantiecontract. Eigenaar van de molen was toen Jan Paulusz. Bont. Later ging de molen over naar zijn zoon Paulus Jansz. Bont. Op zijn naam werd De Snoek op 1 januari 1734 opgenomen in het zgn. Hondiuscontract. Dit contract werd op die dag opgericht voor en door eigenaren van houtzaagmolens in Zaandam. Bij de oprichting traden ruim 30 houtzagers toe tot dit contract. De verzekerde waarde van De Snoek bedroeg Fl.800,-, een vrij laag bedrag voor een paltrok in die tijd.
Op 30 mei 1786 werd de molen door Albert Booker verkocht aan de firma Weduwe Jan Schermer & Zn. Met deze transactie was een bedrag van Fl.1200,- gemoeid. Dit vrij hoge bedrag voor deze molen laat zien dat de economische crisis in houtwereld voorbij was.
De firma Weduwe Schermer & Zn. was actief in de tabaksindustrie. Zij bezaten hiervoor o.a. de snuifmolen De Hipper in Zaandam-Oost en Het Vooltje in Zaandam-West. Mogelijk om hun belangen wat te spreiden werd De Snoek aangekocht. Bij de liquidatie in 1806 bleek ook dat zij nog belangen hadden in de Oostzaandammer pelmolen De Bakker en de balkenzager De Roode Leeuw op het Eiland in de Voorzaan.
Op 17 juni 1806 werd De Snoek gekocht door de grote Zaandammer houthandelaar Engel van de Stadt. Hij betaalde Fl.1000,- voor de molen. Naast De Snoek werkte Van de Stadt met de Oostzaandammer zaagmolens De Bakker en De Huisman en de Westzaandammer paltrok De Witte Ster. Zes jaar later verwierf Van de Stadt de bovenkruier De Jonge Beer.
Op 31 december 1812 liet Van de Stadt De Snoek tegen brand verzekeren bij een assurantiecontract. De verzekerde waarde van de molen bedroeg toen Fl.1500,-. Hierna wordt het erg stil rondom De Snoek.
Volgens Pieter Boorsma bleef de molen nog actief tot 1828. Dit is naar mijn mening niet correct. Waarop Boorsma zich baseerde is en blijft onduidelijk.
In 1816 liet Engel van de Stadt een nieuwe paltrok bouwen aan de Morgenstersloot, genaamd De Engel. Vermoedelijk werden bij de bouw van deze molen een groot aantal onderdelen gebruikt die afkomstig waren van De Snoek. De firma Van de Stadt concentreerde haar werkgebied in de omgeving van de Hanepadsloot. Logistiek gezien was dit zeer gunstig. Wanneer men deze sloot uitvoer en schutte in de Hanepadsluis zat men direct in Voorzaan en het aangrenzende Y. De Snoek stond als zaagmolen ten oosten van de Gouw een stuk ongunstiger. Ik denk dat De Snoek in 1816 is gesloopt en dat de bruikbare onderdelen zijn gebruikt voor de bouw van De Engel.
Op de kaart van T. Monsieur uit 1819 is De Snoek niet meer terug te vinden. Aan de Morgenstersloot staat dan al wel de paltrok De Jonge Engel.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 117
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- “Zaanse molenbranden” R. Couwenhoven 2001 blz. 18
- “Encyclopedie van de Zaanstreek” 1991 blz. 674
- “Engel van de Stadt, zijn voor en nageslacht” Dr. S. Hart 1951 blz. 113-114
F. Rol, Zaandijk.