Molen De Groene Ridder / De Jonker, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1649

verdwenen

1898

gesloopt

geschiedenis

De Groene Ridder werd gebouwd in het jaar 1649.
Ondanks dat de molen niet groot van stuk was werd hij gebouwd als dubbele oliemolen.
De windbrief van de molen is gedateerd op 4 november 1649 en werd uitgereikt aan Adriaen Jansz. Groen.
Hiermee is meteen duidelijk waar de ene helft van de naam van de molen vandaan komt.
Op 17 januari 1699 werd het volgende ter veiling aangeboden door Jan Claesz. Nel:"een dubbelde olijmoolen en gereetschappen, vaten enz., genaemt d'groene ridder staende op gront van Alewijn Kop, tot Westzaardam ten enden vant blauwe pat."
Het hoogste bedrag dat werd geboden was Fl.2600,-, echter door Jan Claesz. Nel werd de molen opgehouden, zodat hij later bij een andere veiling nog eens kon proberen om een hoger bedrag voor de molen te krijgen.
Op 30 januari 1700 wordt de Groene Ridder nogmaals geveild.
Er wordt nu ook melding gemaakt van het bedrag dat jaarlijks aan huur moet worden betaald aan Alewijn Kop, dit werd als volgt beschreven:"staet op een gehuirt erf, moet sjaerlycks voor huir betalen Fl.30,- en contributie in de wint Fl.4,-."
Ditmaal werd er slechts Fl.2010,- voor de molen geboden. Jan Claesz. Nel gaat nu wel akkoord met de geboden prijs.
De nieuwe eigenaar is Sijmon IJsbrantsz. Breeuwer.
Hij verhuurde de molen aan Cornelis Teeuwis Muusz.
Omstreeks deze tijd, heeft de molen "de Jonker" geheten, welke naam op 22 mei 1724 voor notaris Quintijn van der Ven weer werd veranderd in "de Groene Ridder".
Wie deze naam veranderd heeft, en wanneer, is niet bekend.
Op 21 januari 1719 had Cornelis Teewis Muusz de Groene Ridder gekocht van de erfgenamen van Sijmon Breeuwer voor Fl.3700,-, schijnbaar beviel de molen hem goed, want hij had hem al een aantal jaar gehuurd.
Als op 17 juni 1727 het olieslagerscontract voor ladingen wordt opgericht, wordt de lading van de Groene Ridder hierin opgenomen door Coen Teuwisse Nagelm, vermoedelijk betreft het hier Cornelis Teewis Muusz.
De opstal van de molen wordt op 23 mei 1737 opgenomen in het OC, ditmaal door Krelis Thewisse.
Ook Krelis Thewisse is vermoedelijk Cornelis Teewis Muusz.
Op 8 april 1786 werd de Groene Ridder gekocht door Dirck Bruijning en Caspar Spiers, zij betaalden het grote bedrag van Fl.10200,- voor de molen, vermoedelijk was er bij deze koop een stuk grond bij inbegrepen.
Op 31 januari 1799 verkochten beide heren de molen op een veiling aan Klaas Taan, voor Fl.6150,-. Hierbij werd de opslagcapaciteit van de schuur vermeld nl., 90 last zaad, 450 aam olie (1 aam is ongeveer 150 liter) en ongeveer 45000 veekoeken.
Enige jaren later verkocht Klaas Taan de Groene Ridder aan Pieter Korf, die later ook olieslager is met "de Jager" in Oostzaandam.
Hierna blijft de Groene Ridder lang in bezit van de familie Korf, later de firma Weduwe Cornelis Korff en Zonen.
De oliemolen "het Rad van Avontuur" behoort later ook deze firma. Omstreeks 1850 werd de kleine molenschuur vervangen door een nieuwe schuur, die qua verhouding eigenlijk te groot was.
De firma Wed.C.Korff & Zn. laat de Groene Ridder op 14 april 1884 veilen, wie de molen toen heeft gekocht is niet duidelijk.
Op 27 juli 1898 wordt de molen uit het OC geschreven.
Eigenaar van de molen is dan Gerrit van Heijningen.
In september 1898 valt het doek voor de Groene Ridder.
Zijn schuur echter, die nog maar 50 jaar oud is, wordt gekocht door de firma Couwenhoven.
Molenmaker Vredenduin breekt deze schuur af en plaatst hem aan de oostkant van de rijstpelmolen "de Witte Klok", die aan de noordkant van de Poel staat in Zaandam-oost.
Op zijn nieuwe standplaats kreeg deze schuur de naam "Indramajoe" (=een plaats aan de noordkant van Java).
Na de sloop van "de Witte Klok" in 1924 is deze schuur blijven staan. Later werd de oude molenschuur geïntegreerd in de extractiefabriek van de T.O.C., het spantwerk van de schuur is blijven bestaan tot het einde van de fabriek en is omstreeks 1995 is gesloopt.

Bronnen:
- "250 Zaanse molens" R. Couwenhoven 2001 blz.49-50
- "het Olieslagerscontract" R. Couwenhoven 2002 blz.9/51/106
- "Gedenkboek van het olieslagerscontract" 1912
- "Zaanse windmolens" P. Boorsma 1939 blz.172-174
- "Duizend Zaanse molens" P. Boorsma 1968 blz.104
- "Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 1" T. Neuhaus 1987 blz.22
- "Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 2" T. Neuhaus 1987 blz.32
F. Rol.