Molen De Nachtegaal, Wormerveer

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1628

verdwenen

1852

afgebroken

verplaatst naar

Joure/ De Jouwer (De Nachtegaal / Molen van Brouwer)

geschiedenis

De Nachtegaal werd gebouwd in het jaar 1628, waarmee hij tot de oudere molens in de Zaanstreek behoort.
De windbrief van de molen is nog niet gevonden, wel de hierbij behorende verbandacte.
In deze acte werd de molen als onderpand gesteld als de eigenaar van de molen zijn betalingen niet nakwam.
Deze verbandacte werd uitgegeven op 14 januari 1629 aan Allert Claesz Smit.
Op 22 juni 1670 werd de lading van de molen verzekerd door Claes Hendrixsz. Molenaer in een assurantiecontract.
Op 12 januari 1680 werd het volgende geveild:"d' erffgenamen van zaligen Gerrit Cornelisz. Molenaer presenteeren...1/6 part in een olymolen....genaemt de nagtegael, staende agter Wormerveer".
Het zesde part levert Fl.570,- op.
Op 17 juni 1727 laat Claes Parlie de lading van de molen verzekeren bij het olieslagerscontract.
De opstallen van de molen volgen op 1 juni 1733.
Ook de Nachtegaal is in de loop der jaren versnipperd in parten, op 9 juni 1744 werd het volgdende verkocht:"1/4 part in de olymolen gen. de Nagtegaal...tot Wormerveer, binnensdijks een weijnig ten suijdwesten de noordersluijs agter het Karmelkspad, de voorsz. molen is tot meij 1745 verhuurt tegens 16 gld. 't last, deselve contributie in de wind 3 gld.".
Het kwart werd door burgemeester Brijgom & Jan Lourensz. Ris gekocht voor Fl.1250,-.
Tegen het einde van de 18e eeuw is de Nachtegaal bezit van Cornelis de Jager. Vanaf 14 juni 1806 verhuurt de Jager, de molen aan Evert Smit uit Koog aan de Zaan.
Smit koopt de Nachtegaal op 6 mei 1809 van de Jager voor Fl.2000,-.
Na het overlijden van Evert Smit in 1843, gaat de Nachtegaal voor Fl.4500,- over naar Cornelis van Leyden.
Niet veel later komt de molen in handen van de Firma Prins, die ook eigenaar is van de Liefde in Wormer.
Deze Prins laat in 1852 de Liefde afbreken en richt de molen in tot de eerste stoomolieslagerij in de Zaanstreek.
Een deel van de kosten die hiervoor nodig waren, zijn afkomstig uit de verkoop van de Nachtegaal.
De Nachtegaal werd in 1852 verkocht aan iemand uit Friesland, die hem laat afbreken en verplaatsen naar Joure.
Aldaar gaat hij weer olieslaan.
In Joure blijft de molen tot 1911 in bedrijf, dan wordt hij wederom afgebroken en verplaatst naar Dinther(NB) in de buurt van Den Bosch, alwaar hij de naam "Nooit Gedacht" krijgt en werd ingericht als meelmolen.
Tot omstreeks 1955 is de molen daar in bedrijf, in 1956 verdwijnt de Nachtegaal dan voorgoed. Na zijn afbraak in 1852, blijven de schuren van de molen met de oliebakken bestaan.
Deze schuren zijn in de nacht van 11 op 12 maart 1932 afgebrand.
(meer info op www.duizendzaansemolens.nl)

Bron:
"Duizend Zaanse molens" P. Boorsma 1968
www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
"Het olieslagerscontract" R. Couwenhoven 2002
"Zaansche windmolens" P. Boorsma 1939
"Gedenkboek van het olieslagerscontract" 1912

Informatie van F. Rol.