Molen De Windhond, Zaandijk

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1643

verdwenen

1908

gesloopt

geschiedenis

De meeste houtzaagmolens in de Zaanstreek lagen geconcentreerd in het Westzijderveld van Zaandam. De overige Zaandorpen hadden slechts een enkele zaagmolen binnen hun grenzen. Ook in Zaandijk is de houtzagerij beperkt gebleven tot een klein aantal molens.
De Windhond werd gebouwd in 1643 voor Wouter Lourisz. van Uitgeest en Garmit Jansz., zij kregen op 24 september van dat jaar de windbrief van de molen uitgereikt. Wouter Lourisz. blijft lang eigenaar van deze paltrok, nog in 1670 wordt hij als gaandehouder genoemd, tevens was hij toen houtzager met “de Bonte Hen” aan de Kalverringdijk.
In 1739 komt de grote paltrok in handen van Simon Arisz. Ronks, die de molen op 12 november van dat jaar liet verzekeren tegen brand. Simon Ronks werkte tot zijn overlijden in 1765 met de molen, daarna nam zijn zoon, Aris Simonsz. Ronks, de zaken over. Hij werkte tot kort voor het begin van de negentiende eeuw met de molen, daarna kent de Windhond nog enkele gaandehouders.
In 1832 wordt de Windhond gekocht door Cornelis Jacobsz. Vis. Cornelis Vis, een zoon van de bekende olieslager Jacob Vis, was in 1830 een houthandel begonnen, met de Windhond verschafte hij zich zijn eerste molen. In 1836 werden de zaken uitgebreid met de kort bij gelegen houtzaagmolen bovenkruier “het Konijn”. In 1857 werd de zoon van Cornelis Vis, Jacob Vis Czn., opgenomen als vennoot in de firma, die vanaf dan de firma Cornelis Vis & Zoon heette. Tot 1866 bleef Jacob Vis binnen deze firma werken, daarna stapte hij eruit en werd de vennootschap ontbonden. Wie nu verder gaat met de molens, vader of zoon, is onduidelijk.
In 1877 werd “het Konijn” gesloopt en verrees er op de plaats van de molen een stoomzagerij die de naam “de Voorwaarts” kreeg. De Windhond bleef als windmolen voor de firma Vis werken. Dit duurde tot het jaar 1908, toen trad de vierde generatie Vis toe tot de directie van de houthandel, Jacob Cornelis Vis. Schijnbaar zag hij geen heil meer in het zagen op windkracht, waarna in mei van dat jaar de Windhond werd gesloopt. De molenwerf met de houtloodsen werd toen bij de houtzagerij “de Voorwaarts” getrokken.

De makelaar van de Windhond, die achter op de kap van de molen stond, bleef bewaard en is tentoongesteld in het molenmuseum te Koog aan de Zaan.


Bronnen:
“de Zaende” 2e jaargang 1947 blz. 13
“Encyclopedie van de Zaansteek” 1991 blz. 738-740
“Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 1” T.Neuhaus 1987 blz. 85
“Dat goede oude Zaandijk” G.Oosterbaan 1971 blz. 99/ 110-111
“Duizend Zaanse Molens” P.Boorsma 1968 blz.163


informatie F.Rol