Molen Hondsdijkse polder, Koudekerk aan den Rijn

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1657

verdwenen

1693

verbrand

opvolger

Koudekerk aan den Rijn (Hondsdijkse Molen)

geschiedenis

Molen van de Hondsdijkse polder (425 ha)

De huidige 'Hondsdijkse Molen' werd oorspronkelijk in 1644 gebouwd als binnenkruier staende omtrent de stad Leyden aen de Slagsloot buyten de Marenpoort, en is in 1693 verkocht aan de Hondsdijkse polder (425 ha.), omdat de eigen molen (waarschijnlijk in 1485 gebouwd) aldaar op 3 juni van dat jaar was afgebrand. Zie ook Stadsvuilmolen aan de Slaaghsloot, Tenbruggencatenummer 11729.

De Hondsdijksepolder

De eerste poldermolen van de Hondsdijkse polder (447 morgen en 200 roeden en de Lagenwaardse polder (331 morgen) werden bemalen door een poldermolen van het type wip- of kokermolen, gebouwd in 1485.
De molen diende na de afscheiding van de Lagenwaardse polder in 1509 uitsluitend als molen van de Hondsdijkse polder.
De eerste gebouwde wipmolens waren eenvoudig gebouwd, omdat de ondertoren nog niet was voorzien van een rietenbekleding. Het bovenhuis werd wel bekleed met een houten betimmering.
Pas later in de geschiedenis werden ze volwassener. Hierdoor werden de vroegste wipmolens niet oud.
De wipmolens die tegen het einde van de 15e eeuw en later werden gebouwd bereikten wel een hogere leeftijd.
Men zag in dat ook de ondertoren moest worden voorzien van een bekleding, bestaande uit een rieten deklaag.
De eerste molen zal in de loop van de geschiedenis zeker een keer vervangen zijn geweest. Misschien was de laatste wipmolen van de genoemde polder, een volwassen wipmolen. Aan gezien deze in 1657 werd vervangen. Of de bestaande wipmolen door ouderdom of door brand verwoest werd is vervangen, is niet bekend.

In ieder geval weten wij dat in 1657 in Amsterdam een achtkante molen werd aangekocht. Hij kostte fl. 4097 en met alle bijkomende kosten waren de ingelanden van de polder in totaal ruim fl. 4909 kwijt. Lang plezier had de polder niet van deze molen, in 1693 brandde hij af.

Een nieuwe tweedehands molen werd aangeschaft. En deze was afkomstig uit Leiden Deze achtkante molen, die aan de Slaghsloot buiten de Marepoort had gestaan, was aanzienlijk goedkoper dan de in 1657 gekochte molen, namelijk fl. 1075.
Wie de eerste 98 jaar molenaars van deze molen zijn geweest is te vinden in het archief. Maar uit een krantenartikel weten we wel dat Bartholomeus van der kraan molenaar werd. Zijn vader was molenaar op een van de molens van Hazerswoudsche Droogmakerij (Westvaart viergang). Bartholomeus werd
geboren 1773. Als we uitgaan dat hij op zijn 18-jarige leeftijd molenaar werd op de Hondsdijksemolen moet dit waarschijnlijk rond 1791 zijn geweest. De eerste van de reeks van de Kranen die molenaar werd op de molen.
(In hetzelfde krantenartikel lezen we dat de molen in 1739 werd vervangen, maar in
het oude archief van Rijnland lezen we dat dit gebeurde in 1639)
Bartholomeus van der kraan is de stamvader van de in de polderkringen bekende families Kraan en de van der Pouw kraan. In 1964 kwam er een eind aan de lange reeks van de Kranen die op de molen woonden en maalde met de molen.

Bronnen Rijnlands archief nr. 2,5,19 Hondsdijkse polder
Nieuwe Leidsche courant 26 juni 1966

Schrijver N. Varkevisser is niet verantwoordelijk voor eventuele fouten van de genoemde jaartallen.
Omdat hij afhankelijk is van het Rijnland archief en de verhalen in de kranten.