Molen 't Hert / Oostermolen, Ellemeet

Ellemeet, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
't Hert / Oostermolen
modeltype
Ronde molen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf.

adres
Weelweg 14
4322 NC Scharendijke (Ellemeet)
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
04901
oude dbnr.
B874
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 04901 't Hert / Oostermolen (Ellemeet)
Marcel van Nies (8-9-2018)
't Hert, met ernaast het builhok.

locatie

plaats
Ellemeet
gemeente
Schouwen-Duiveland, Zeeland
streek
Schouwen-Duiveland
kadastrale aanduiding
Gemeente Middenschouwen, sectie F, nr. 533
geo positie
X: 47345, Y: 416529
N: 51.72712, O: 3.82893
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Groot vanuit westelijke richtingen; windbelemmering op het oosten door een "klein bos" (dat inmiddels weer een stuk kleiner is geworden). 

contact en bezoek

bezoek/postadres
Weelweg 14
4322 NC Scharendijke (Ellemeet)
molenaar
Kees Dijkman
telefoon
0111-651446
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

ALs de molen draait. 

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van 't Hert / Oostermolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, geheel gewit
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 16der blauwe en één koppel 16der kunststenen; kammenluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd met witte bies, met daarop het jaartal '18 48' en daaronder ''t Hert'.

Bovenop de kap een sierlijk windwijzertje in de vorm van een hert.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 35 ijzeren rollen. Kruihaspel.
vlucht
19,22 / 19,36 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 68 kammen
Bovenschijfloop 30 staven, steek 11 cm.
Spoorwiel 55 kammen
Steenschijflopen 23 staven, steek 10 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5,42

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 33, Vaags
Vaags
✉︎ 33 buiten 2000 2000 buiten aanw. 19,22
media-bestand
Roede 34, Vaags
Vaags
✉︎ 34 binnen 2000 2000 binnen aanw. 19,36
media-bestand
Roede 1542, Pot
Pot
✉︎ 1542 buiten 1888 1888 buiten 2000 19,25
Pot ✉︎ 1274 binnen 1881 1881? binnen 2000 19,25
wiekverbeteringen

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 210, Schretlen & Co, D.A.
Schretlen & Co, D.A.
✉︎ 210 1881 aanw. 04,43
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf.

omwentelingen
geschiedenis

Deze kleine ronde stenen grondzeiler heeft een voorganger gehad: in 1960 werd tijdens graafwerkzaamheden vlakbij de molen een groot houten kruis van de voormalige standerdmolen gevonden.

C. Lamperse verkocht de molen in 1833 openbaar aan L. den Blaauwen, die hem in 1857 overdeed aan W. Dijkman te Ouwerkerk. Uit een acte van 1857 blijkt dat de molen ook wel 'het Oostermolentje' werd genoemd en belast was met een jaarlijkse erfpacht van ƒ 100,-- ten behoeve van de ambachtsheren van Elkerzee en Ellemeet. In 1919 bedroeg die erfpacht jaarlijks nog ƒ 50,-- (de ƒ 0,20 erfpacht aan het Waterschap Schouwen werd toen al niet meer geïnd).

Rond 1860 paste W. Dijkman de maalinrichting aan: het enige, rechtstreeks door het bovenwiel aangedreven, koppel stenen werd uitgebreid met een tweede koppel 16der stenen dat door het toen aangebrachte spoorwiel werd aangedreven.
In de nabijgelegen schuur werd een buil via een tussendrijfwerk door de wind aangedreven. Tot 1971 werd de molen uitsluitend als windbedrijf gebruikt door de familie Dijkman, de laatste jaren alleen nog voor veevoer.

Na 1971 volgde een periode waarin de molen weliswaar regelmatig draaide, maar de onderhoudstoestand geleidelijkaan achteruit ging. In mei 1996 draaide de molen voorlopig voor het laatst.

Daarna is aanvang gemaakt met een grootschalige restauratie, waarbij het wiekenkruis, de kap en de staart met kruirad grondig werden aangepakt maar zeker ook het metselwerk, dat op sommige plaatsen in zeer slechte staat verkeerde. Ook het bijbehorende builhuis werd gerestaureerd. Daarmee was de molen van Ellemeet weer geheel maalvaardig.

Anno 2013 was het de bedoeling dat dit molentje vaker zou gaan draaien. Enige bewoners van Ellemeet werden actief voor het verrichten van onderhouds- en snoeiwerk en één ervan liet de molen af en toe draaien. Ondertussen overleed oud-molenaar/eigenaar Maarten Dijkman op 27 februari 2020 op 85-jarige leeftijd.

Eind 2021 besloot men, voorlopig te stoppen met draaien, vanwege de matige staat van de ophekking en diverse andere mankementen.

In 2023 hebben enige molenaars van elders de draad evenwel weer opgepakt en proberen de molen te laten draaien en hem ondertussen stukje bij beetje op te knappen. De nieuwe eigenaar, neef van wijlen Maarten Dijkman, had eveneens plannen.
De molenmaker heeft intussen het kruirad geheel vernieuwd. De gammele windborden zijn alle verwijderd maar de zeilen niet: zo kan in ieder geval worden gedraaid. 
Eer moet ook inmiddels een plan van aanpak zijn over de toekomst van dit maalwerktuig.

 

aanvullingen

toelichting naam

De aanduiding 'Oostermolen' kwam al in het midden van de 19e eeuw voor.

literatuur

Willem Staat, 'De Zeeuwse familie Dijkman', in: Molens 60 (2000) 10 - 11.

trivia

Er is een filmfragment bekend van deze molen in de tijd van de watersnood van 1953. De molen is malende te zien met zandzakken rondom terwijl de roetoppen door het water slaan.
Het was zelfs zo: als bij vloed het water hoger kwam te staan, dan moesten molenaar en knecht stoppen en wachten totdat het water gezakt was.

foto's

foto's