Molen Boekelermeer, later Oosterzijpolder, Noordermolen, Alkmaar

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1568

verdwenen

1880

afgebroken

geschiedenis

Rond 1100 werd de oude strandvlakte ten oosten van Heiloo aan de zuidkant afgedamd door de aanleg van de Limmerdam. In 1280 blijkt er ook aan de noordzijde een dwarsdijk tussen de twee strandwallen aangelegd te zijn in de vorm van de Heilooërdijk. Met het leggen van de Heilooërdijk was het gebied aan de oostzijde van Heiloo ingepolderd. Deze polder werd bekend als de Oosterzijpolder

In 1533 namen de ingelanden in de polder min of meer het bestuur in eigen hand. Er was kort daarvoor een molen gebouwd [waar ?] om de polder te bemalen. Het maaiveld was kennelijk als gevolg van oxydatie en inklinking van de veenbodem zover gedaald dat de natuurlijke afwatering op de Schermer niet meer voldeed. Het zetten van de molen vormde voor de ingelanden aanleiding om onderling af te spreken dat voortaan een aantal molen- of poldermeesters de polderzaken zouden regelen.

Na het beleg van Alkmaar in 1573, nam in mei 1585 de Oosterzijpolder een watermolen van de Boekelermeer over voor ƒ 1200. Deze werd bekend als de Noordermolen. De wateren van de Oosterzijpolder werden met de westelijke lus van de ringvaart van de Boekelermeer gemeen gemaakt. De oude watermolen [uit ca. 1530 ?] van de Oosterzijpolder werd naar de zuidpunt van de Boekelermeer verplaatst en werd de Zuidermolen genoemd (Tenbruggencatenummer 17022). Daar maalde hij het water uit de westelijke lus van de ringsloot in de oostelijke. Vandaar kon het water door twee sluisjes, het Bloemendalersluisje bezuiden, en het Boekelersluisje benoorden Boekel, op de Schermer worden geloosd.

De stad Alkmaar werd bij het polderbestuur betrokken omdat de landerijen direct ten zuiden van de Heilooërdijk tot de Korfleggersloot onder de jurisdictie van de stad vielen. De bedoelde landerijen vormden in wezen een apart poldertje, Het Lood geheten. Dit poldertje lag echter gemeen met de Oosterzijpolder en kende ook geen apart bestuur of bemaling. Het Lood lag iets lager dan Overdie.

Het polderbestuur kreeg vanaf 1876 te maken met aanhoudende klachten van de ingelanden over de bemaling. De ingelanden wensten dat de Noordermolen door een stoomgemaaltje zou worden vervangen. In eerste instantie wilde het bestuur hier niet aan vanwege de hoge kosten. In 1880 ging het echter overstag nadat het een ingenieursbureau een onderzoek had laten doen. De bouw van een stoomgemaal werd vervolgens voortvarend ter hand genomen. Het kon in 1881 in gebruik worden gesteld.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de oude machine vervangen door een nieuwe die veel zuiniger met kolen omsprong. Dat deze stap werd gezet vloeide onder meer voort uit de door de oorlogsomstandigheden enorm gestegen steenkoolprijzen. Nog eens vijftien jaar later, in 1931, stapte de polder tenslotte over op elektrische bemaling. In 1936 wordt vermeld dat er voor de bemaling een draaistroom-elektromotor van 35 pk stond met een centrifugaalpomp.

De plaats van de molen en de noordelijk ringdijk van de Boekelermeer zijn eind 20e eeuw verdwenen onder het Alkmaarse industrieterrein Boekelermeer.

Bronnen onder meer:
- De zeeweringen en waterschappen van Noordholland, Mr. G. de Vries Azn., 1864.
- Inleiding bij de beschrijving van het Archief van de Oosterzijpolder, D. Aten, Regionaal Archief Alkmaar.