Molen De Stadsmolen, Hulst

Hulst, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
De Stadsmolen
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Molenbolwerk 1
4561 BD Hulst
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
04196
oude dbnr.
B883
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 04196 De Stadsmolen (Hulst)
Rob Pols (23-8-2013).

locatie

plaats
Hulst
gemeente
Hulst, Zeeland
streek
Oost-Zeeuws-Vlaanderen
kadastrale aanduiding
Gemeente Hulst, sectie A, nr. 16
geo positie
X: 61922, Y: 366876
N: 51.28353, O: 4.05302
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Groot, maar hoge bomen doen daaraan afbreuk.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenbolwerk 1
4561 BD Hulst
molenaar
Tina de Cock - van Jole
telefoon
06-29225591
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
ja
op afspraak
ja
openingstijden

Vrijdag en zondag 13.30 - 16.30 uur. Rondleidingen op afspraak via tel. 06-29225591

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Rondleidingen op afspraak via tel. 06-29225591

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Stadsmolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met eiken schaliën
inrichting

Eén koppel 17der en één koppel 15der blauwe stenen; mengketel; buil (elektrisch aangedreven) sleepluiwerk. Op de begane grond een klein koppel stenen voor demonstratiedoeleinden.

versieringen

Eenvoudige baard, groen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 'Stadsmolen' en daaronder 'Anno 1792'

Boven de (dichtgemetselde) oostelijke ingang is het Generaliteitswapen als een fraaie gevelsteen in reliëf aangebracht met een wapenschild met staande leeuw, pijlenbundel en zwaard in de poten. Onder het schild met gedekte kroon staat in een lint de spreuk: CONCORDIA RES PARVAE CRESCUNT. Dit hardstenen wapen heeft aan de onderzijde nog twee kanonslopen en een stapel kogels en aan beide zijkanten een zwaard, speer en twee vlaggen.
Boven de deurbogen van beide ingangen van de molen is een sluitsteentje met het jaartal 1792 aangebracht.

De eerste molenaar hier, Victor de Schepper, bracht binnen in de molen op fraaie wijze zijn naam aan, met nog enige verdere versieringen.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; 30 ijzeren rollen. Kruirad (Oostvlaams).
vlucht
24,42 m.
vang
Hoepelvang (hout). Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 69 kammen
Bovenschijfloop 39 staven, steek 11,2 cm.
Spoorwiel 77 kammen
Steenschijflopen 28 staven, steek 10,4 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 4,87

hoogte
van de stelling: 8,0 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 740, Derckx
Derckx
✉︎ 740 buiten 1993 1995 buiten aanw. 24,42
media-bestand
Roede 741, Derckx
Derckx
✉︎ 741 binnen 1993 1995 binnen aanw. 24,42
Bremer ✉︎ 10 binnen 1956 1956 binnen 1995 24,26
Bremer ✉︎ 11 buiten 1956 1956 buiten 1995 24,26
wiekverbeteringen

Bij de grote restauratie van 1956 werd op beide roeden het systeem Van Bussel aangebracht; in 1976 werd weer gekozen voor Oud-Hollands.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Wauters Koeckx ✉︎ g.n. ? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
geschiedenis

Wanneer de eerste molen in Hulst gebouwd werd is niet bekend, wel dat in de 13e eeuw reeds een drietal getijdemolens in werking was om graan te malen. In de 14e eeuw bevindt zich hier een drietal windmolens en nog één getijdemolen.
Op een plattegrond van Hulst van omstreeks 1560 staan vier standerdmolens in de binnenstad en directe omgeving afgebeeld. Op deze plattegrond staat ook de voorganger van de huidige molen, welke zeer waarschijnlijk in de 14e eeuw op het huidige molenerf is gebouwd.
In 1596 werd deze molen bij een belegering van de stad zodanig zwaar beschadigd dat een nieuwe molen gebouwd moest worden. In 1645 gebeurde dit opnieuw.
De nieuw gebouwde molen werd tussen 1700 en 1750 verplaatst naar de Molenberg aan het eind van de Overdamstraat en vervangen door een houten standerdmolen. De Molenberg lag op de plaats waar in de jaren 1950 de Keldermanspoort werd opgegraven.

In 1792 werd de houten molen vervangen door de huidige ronde stenen stellingmolen. Daar de molen als onderdeel van de vesting staatseigendom was, werd hij 's Lands Molen genoemd. Bij de molen behoort een bakkerij met drie ovens, welke zich ondergronds bevinden. De toegang hiervan is echter dichtgemetseld, waardoor deze bakkerij met bijbehorend gangenstelsel niet toegankelijk is.
De eerste molenaar van de nieuwe molen was Victor de Schepper (waaraan nog een fraai opschrift in de molen herinnert).

De molen is tot ca. 1931 in bedrijf geweest; de laatste jaren met hulp van een gasmotor.
Na 1940 raakte de molen sterk in verval. In 1944 verdween de stelling en tot overmaat van ramp sloeg in 1954 de bliksem in en brak brand uit. De schade bleef echter beperkt.

Ingrijpen van het gemeentebestuur leidde tot de grote restauratie van 1956. De nieuwe roeden kregen het systeem Van Bussel. Eén koppel 15der kunststenen werd toen verwijderd, evenals een koekenbreker en een door een 20 Pk. gasmotor aangedreven maalstoel op de eerste zolder. Op de steenzolder zijn op 1 m. hoogte nog drie puntige nisjes voor het neerzetten van olielampen aanwezig. Ooit lag op de steenzolder (onder de vloer?) ook een pelsteen. Toen ook kreeg de molen de zeer toepasselijke naam 'Stadsmolen'. 

In 1976 en 1984 onderging de molen herstelwerkzaamheden; in 1994/95 werd de kap grotendeels vernieuwd en beide roeden vervangen.

Eigenaren van de molen waren:
de Generaliteit (1792 - 1794)
het Franse bezettingsleger (1794 - 1808)
B. en N. van Waesberghe (1808 - 1818)
Isaac Paasse (1818 - 1831)
D. van Wijk (1831 - 1832)
D. Minderhout (1832 - 1840)
Familie Lybaart (1840 - 1859)
J. van Vessem (1859 - 1879)
Families Mariman en Van De Walle (1879 - 1931)
Familie van Helsland (1931 - 1954)
Gemeente Hulst (vanaf 1954)

aanvullingen

toelichting naam

Bij de bouw in 1792 was de molen, vanwege zijn ligging op een verdedigingswerk, eigendom van de staat en werd toen '"s Lands Molen" genoemd. De naam "Stadsmolen" is gegeven ter gelegenheid van de restauratie van 1956; toen was de molen eigendom van de gemeente Hulst. 

unieke eigenschap

Een van de zeer weinige molens met een houten hoepelvang (de andere zijn die van de - eveneens Zeeuws-Vlaamse - molens van Retranchement en Zuidzande). 

foto's

foto's