Molen Polder van Nieuw Bonaventura / Aalsgatsemolen, 's-Gravendeel

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1741

verdwenen

1872

1870 vervangen, 1872 gesloopt

geschiedenis

In 1741 werd er 400 meter bezuiden de 's-Gravendeelseweg een nieuwe wipmolen gebouwd die bekend stond als de Aalsgatsche Molen. De bouw van deze molen was onderdeel van de ingrijpende wijzigingen die het bestuur van de polder doorvoerde in de bemaling van de polder in en rond 1741. Van oudsher werd de polder bemalen door twee wipmolens: de Oost- en Westmolen. In 1741 besloot het bestuur om de polder middels een drietrapsbemaling te ontwateren. De nieuwe Aalsgatsche Molen ging dienst doen als ondermolen, de reeds bestaande Oostmolen werd omgebouwd tot bovenmolen. Het opgevoerde water van deze molens kon desgewenst door de nieuw gebouwde Bovenmolen nog een extra trap hoger worden gemalen wanneer sluisgang niet mogelijk was.

In tegenstelling tot de andere molens van deze polder was er bij deze molen een molenaarswoning aanwezig, gelegen ten noordwesten van de molen. Of de andere molens een inpandige molenaarswoning hebben gehad is (nog) niet bekend.

In navolging van de naburige polder Trekdam besloot het bestuur van de polder Nieuw-Bonaventura rond 1868 tot het stichten van een stoomgemaal. In 1870 werd dit gemaal in bedrijf genomen en verviel de bemalingstaak van alle watermolens van de polder. Het peil van de polder werd bij deze 'verstoming' grotendeels op één peil getrokken, waardoor onderbemaling niet meer nodig was. Vanwege de grote opvoerhoogte die hierdoor ontstond had het scheprad van het gemaal daarom een diameter van niet minder dan 9,5 meter!

Hoewel het gemaal reeds in 1870 gereed kwam, werden de molens niet gelijk gesloopt. De eerste verkoopadvertenties van de molens dateren pas uit 1872. De reden voor deze late verkoop kan gezocht worden in het feit dat stoomkracht voor bemaling nog een redelijk nieuwe techniek was. Men was nog niet overtuigd van de bedrijfszekerheid van een gemaal en liet de molens daarom waarschijnlijk nog als reserve staan. Pas twee jaar na de bouw werden de drie wipmolens openbaar verkocht. De Bovenmolen bij 's-Gravendeel volgde pas twee jaar later, in 1874.

Door: Jesse in 't Veld, 8 oktober 2016
Naar: De Waterkeeringen, Waterschappen en Polders van de Hoeksche Waard en het eiland de Tien Gemeten, L.F. Texeira de Mattos en het krantenarchief van het Regionaal Archief Dordrecht.