vangtrommel
Eerste steen van ‘Oude Molen’ ligt nu op andere plek
OTTO GROENINX SOON VAN
DEN HEER VAN RIDDERKERK
HEEFT DEN EERSTEN STEEN GELEGT
OP DEN X! JULY MD CCXXI.
staat gebeiteld in een grote gedenksteen, die te vinden is bij het gebouw naast de ingang van het Donckse bos.
Dit is het laatste tastbare wat over gebleven is van de korenmolen aan de Molendijk.
De officiële handeling vond op 11 juli 1721 plaats aan de Molendijk in de buurtschap “de Oude Molen”.
Bij zijn onderzoek naar de korenmolen van Ridderkerk van 1429-1930 kwam Adrie Maliepaard er achter dat er nog een stukje van een vroegere heerlijkheidsmolen bewaard is gebleven: de steen met inscriptie was oorspronkelijk te vinden aan de Molendijk tussen Ridderkerk en Oostendam.
“Na de sloop in 1930 is deze grote gedenksteen naar Het Huys ten Donck gebracht.
Je kunt aan de wat gebogen vorm zien dat deze steen vroeger echt in de ronding van de molen heeft gezeten” vertelt Maliepaard over zijn verrassende vondst.
Het was een ‘bijvangst’ van genealogisch en historisch onderzoek, waarmee de Ridderkerker de geschiedenis van de korenmolen van de Ambachtsheer van Ridderkerk in kaart bracht. De resultaten hiervan publiceerde hij afgelopen jaar in een speciale uitgave van “Gens Nostra”, het maandblad van de Nederlandse Genealogische Vereniging, die het jaar van de molen aangreep voor het uitbrengen van een themanummer over “Molens en genealogie”.
Vijftiende eeuw
Vijf eeuwen lang heeft aan de Molendijk op dezelfde plaats een korenmolen gestaan. Wanneer de eerste molen is gebouwd is niet precies te zeggen. “Wel zeker begin vijftiende eeuw” weet Maliepaard, die dit baseert op een stuk van 3 juni 1429. Hierin is te lezen dat Roeland van Uitkercke het ambacht Ridderwaert in leen ontvangt van Philips van Bourgondië met de daarbij horende rechten. Uit een stuk van 5 februari 1499 blijkt dat de korenmolen lange tijd vervallen is geweest. Walraven heer van Brederode geeft de dijkgraaf en rentmeester van het ambacht Ridderwaert het recht deze molen op eigen kosten te herbouwen. Op basis van archiefstukken deed Maliepaard zo het relaas van 500 jaar korenmolen, waarbij tevens de molenaars worden genoemd. Gemalen werd er door de familie Molaar, van Wingerden, alias Decker, Struijk, Duijser en Kranendonk.
Dwangmolen
Cornelis Groeninx en Catharina van Zoelen kochten in 1721 de Ambachtsheerlijkheid Ridderkerk voor 78.000 gulden. Nog hetzelfde jaar werd dus met de bouw van een nieuwe molen begonnen. Die snelheid was begrijpelijk, want ze konden zo hun investering terug verdienen. “Het was de enige korenmolen van Ridderkerk en iedere boer in het gebied had de verplichting om er z’n graan te laten malen. Daarom werd het ook wel een dwangmolen genoemd. De Ambachtsheer verdiende zo steeds een percentage van alles wat verbouwd en gemalen werd” vertelt Maliepaard. Toen duidelijk werd dat de heerlijkheidsrechten in de Franse tijd hun langste tijd hadden gehad werd in 1798 de korenmolen verkocht. Molenaar Aart Duijser werd voor 14.000 gulden de nieuwe eigenaar.
Deze van oorsprong heerlijkheidsmolen stond in een naar hem genoemde buurtschap. Eerste steen gelegd op 11 juli 1721.
De in 1721 gebouwde molen stond nog juist op het grondgebied van de gemeente Ridderkerk en bediende de gemeente Hendrik Ido Ambacht en het zuidelijk deel van de gemeente Ridderkerk.
VERDWIJNENDE MOLENS
De molen van den heer D. Kranendonk aan den Molendijk te Ridderkerk is voor afbraak verkocht en zal gesloopt worden. Volgens een in den molen gemetselden steen is de eerste steen gelegd in 1721 door Otto Groeninx van Zoelen, heer van Ridderkerk. Deze steen zal aan de familie Groeningx van Zoelen, wonende op het huis ten Donck, worden geschonken.
Bron: Het Vaderland, staat- en letterkundig nieuwsblad, 2 mei 1930.
Werd in 1798 gekocht door Pieter Duijser.
Terugbezorgd
Vanaf 1905 had de familie Kranendonk de molen in handen. De huidige veevoederhandel is nu nog min of meer een voortzetting van de molen die er vroeger stond. Na de sloop van de molen verrees een pakhuis, waar tot de jaren zestig nog machinaal gemalen werd.
De molen blijft in herinnering door de benamingen Molendijk (nu Oostmolendijk), buurtschap de Oude-Molen en een nabijgelegen viaduct dat ook ‘Oude-Molen’ is gedoopt. “Er zijn verschillende foto’s waarop te zien is hoe de molen er uitzag, maar echt tastbare herinneringen waren er verder niet. Voor zover bekend althans, want ik kwam door mijn onderzoek in contact met iemand die me wist te vertellen dat die steen was terugbezorgd bij de familie Groeninx. Hij bleek inderdaad gewoon op het landgoed te staan” vertelt de onderzoeker: “Dat was voor de huidige generatie en de tuinman ook een verrassing. Die dachten dat die steen herinnerde aan iets dat daar vroeger was gebouwd. Zulke dingen raken in vergetelheid als ze niet goed vastgelegd worden.”
Bron: de Combinatie, geplaatst op 1 februari 2008.
In mei 1930 werd de molen gesloopt. Laatste molenaar/eigenaar was D.L. Kranendonk. Het nabij gelegen viaduct draagt nog de naam 'Oude-Molen'. Het buurtschap is verdwenen. September 1930 afgebroken.
02-05-1930: Nieuwsblad, gewijd aan de belangen van de Hoeksche Waard en IJselmonde
De korenmolen van den heer D. L. Kranendonk aan den Molendijk alhier, is voor afbraak verkocht en wordt gesloopt. Jammer is het dat deze ranke molen, die op den vrij eenzamen dijk een aardig effect maakt, uit het landschap verdwijnt. Volgens een in den molen aangebrachten gedenksteen, is de eerste steen
gelegd in 1721 door „Otto Groeninx van Zoelen, Heer van Ridderkerk”.
Naar wij vernemen, zal deze gedenksteen door den slooper aan de familie Groeninx van Zoelen op het Huijs ten Donck alhier, worden aangeboden.
De familie Kranendonk runt nog steeds een veevoederhandel aan de Oostmolendijk te Ridderkerk.
Nadat de molen begin jaren dertig is afgebroken, is er op de plaats van de molen een pakhuis neergezet waarin nog machinaal werd gemalen tot ongeveer half jaren zestig.
Vervolgens is dit gebouw toen afgebroken en huurde de familie Kranendonk korenmolen de Liefde te Streefkerk voor hun veevoederhandel tot medio jaren zeventig.
Daarna is deze veevoederhandel zich geheel gaan richten op de verkoop van diervoeders die elders vandaan komen. Gemalen wordt er derhalve niet meer door deze familie. In de zaak worden verschillende graansoorten en kleindiervoeders verkocht.
Informatie: Jolanda Kranendonk
Ansichtkaart, collectie DVM
Foto collectoe DVM
afeelding collectie DVM
