Molen Broeker Korenmolen, Broek in Waterland

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1650

circa

verdwenen

1879

1875 ?/ 1879 ? afgebrokem

voorganger

Broek in Waterland (Molen van Broek in Waterland)

opvolger

Molendatabase.net dbnr. 1314

geschiedenis

De vermelding 'verbetert getaxeert' in het verpondingsregister van 1650 duidt op een uiterlijke wijziging.
Het resolutieboek van de Broeker vroedschap vermeld bij 14 augustus 1677: "is voorgestelt op het versoek van Jan Leendertsz. molenaar dat hij den omgang van zijn koornmolen mag wegnemen en de roeden te verlangen tot na bij de aard, om also het koorn des te beter te kunne malen, daar nu veel klagte bij de backers op valt. Is verstaan dat de molenaar voorsz. omgang weg mag neme en de roeden verlangen tot zijn contentement, mits dat hij de molen sal moeten afschutten tot contentement van Ed: geregte die de schouw daarover altijd sullen hebben".
Molenkenner Gerrit Keunen veronderstelt dat de molen in 1677 een lage baliemolen was, waarschijnlijk achtkant en van hout met riet bedekt. De roeden werden toen mogelijk van 21 tot 25 m verlengd, waardoor het grondzeiler werd, met meer vermogen dan voorheen.

Aangezien latere berichten over de vorm van de molen ontbreken, is het niet mogelijk aan te geven hoe de molen er bijvoorbeeld in de 19e eeuw heeft uitgezien. De molenwerf was toegankelijk via een bruggetje aan het einde van de Molengouw.
Twee evenwijdige lijnen op de kadasterkaart van 1832 lijken te duiden op een invaart, waardoor schuiten tot in de molen konden varen. Ook Cornelis Schoon situeerde in 1756 de molen aan een sloot.

In 1650 kocht molenaar Lucas Juriaansz. de molen en liet hem 'verbeteren'. Na twee verkopen voor ƒ 2600 in 1659 en 1661, werd in 1661 de Nieuwendammer Albert Gerritsz. voor ƒ 2562 de eigenaar/molenaar. Hij ruilde de molen in 1669 voor die in Landsmeer, waarbij de Landsmeerse molenaar Jan Leendertsz. zich in Broek vestigde.
In 1699 werd Klaas Bierman de eigenaar voor ƒ 2531,25, in 1621 nam Jan Cornelisz. Wassenaar van Amsterdam de molen met toebehoren over voor ƒ 3000 contant en een kustingbrief van ƒ 1800.

In 1734 kocht de molenaar Jan Wassenaar twee belendende percelen ter vergroting van de molenwerf. Na zijn dood in 1747 zette zijn weduwe Annitje Cornelis Visser het bedrijf voort met een knecht. Die Steven Vestering (geb. 2 april 1727 te Huissen) kocht de molen in 1758 voor ƒ 3400. Na zijn overlijden op 28 feb. 1775 zette zijn weduwe Gijsbertje Gerrits Stip het bedrijf voort.

Op 13 juli 1780 werd de "Hegte en Welgeconditioneerde Wind-Koorn-Molen, met deszelfs annexe Huijzing, Tuijn en verdere Getimmertens" openbaar geveild. De molen werd voor ƒ 4100 toegewezen aan Pieter Mulderman. In 1789 werd voor ƒ 300 een nieuwe molenas geplaatst. Na Muldermans dood in 1800 zette zijn weduwe Guida Briens het bedrijf voort tot ze in 1816 overleed.
In 1808 maalde de Broeker molen voor acht bakkerijen (waarvan drie in Broek) in totaal 1000 zakken tarwe en 1080 zakken rogge.

In 1832 was Hendrik Mulderman de molenaar, waarschijnlijk tot hij in 1849 overleed. Burgemeester Cornelis Koker kocht de molen in 1837, molenaar Dirk Meijsen in 1849, Pieter IJsbrandsz. Groot in 1859 en diens zoon korenmolenaar Sijmon Groot in 1872.

Groot werd in 1880 niet meer als molenaar, maar als landman aangeduid. In 1879 werd op de plaats van het oude molenhuis een nieuwe stolpboerderij gebouwd (thans Molengouw 46), waarbij onderdelen van de inmiddels gesloopt molen in de kap werden toegepast. In 1881 werd in de kadastrale legger vermeld: "Molen gewijzigd in erf." Voor die tijd was hij dus al verdwenen.

Bron: "De Broeker korenmolen", art. door A.P. Bruigom in "Broeker bijdragen" 22-1980.