Molen Polder 109, Mantgum

aanvullingen

trivia

Op de TK van 1930 staat hier een "Electr. Wm^tje" aangegeven. Het/ een gemaal staat daar tegenwoordig nog steeds.
-----

De volmachten van het waterschap De Oosterwierumer Oudvaart vergaderden op 17 juli 1926 over het voorstel om een windmotor te plaatsen in het Schillaarderleeg (LC 10 juli 1926). Op 31 juli vergaderde men “omtrent den in het Schillaarderleeg te plaatsen windmotor” (LC 26 juli 1926).

Op 6 augustus 1926 meldde het doorgaans goed ingelichte Nieuwsblad van Friesland dat het waterschap “behoudens nadere goedkeuring, besloten [had] tot aanschaffing van een „Werkspoor Agricco"-windmotor, vertegenwoordigers voor Friesland de firma Joh. Volkers en Zoon te Sneek.” Dezelfde krant meldde op 18 januari 1927:
“Het nieuwe electrische gemaal Oosterwierumer Oudvaart.
MANTGUM. In tegenwoordigheid van voltallig bestuur, den bedrijfsingenieur van het P.E.B., en de aannemers, werd Donderdagmiddag om 2 uur het nieuwe electrische gemaal van het waterschap de Oosterwierumer Oudvaart in bedrijf gesteld.
Het gemaal is geplaatst in het z.g. Schillaarderleeg en is als hulpgemaal bedoeld bij de 4 windmotoren van het Waterschap. De installatie van Werkspoor Amsterdam voldeed in alle opzichten aan de eischen. Deze fabriek, de aannemer, de hr. K. Kok te Jorwerd, die voor het gebouw en de betonwerken zorgde, alsmede de firma Joh. Volkers en Zoon te Sneek, die als vertegenwoordigster van Werkspoor het geheel monteerde, hebben met dit werk wel succes gehad.”

Dick Bunskoeke, 18 mei 2020.

Het is niet zeker dat dit het gemaal is dat op topografische kaarten hier wordt aangegeven, maar gezien de ligging is dat wel waarschijnlijk.
-----

In februari 1926 stuurden zestien ingelanden een brandbrief naar het waterschapsbestuur, omdat verschillende percelen in het Schillaarderleeg gedurende lange tijd onder water hadden gestaan. Hieruit bleek (zoals te verwachten ...) dat de Schillaardermolen (Molendatabase.net, dbnr. 560) over onvoldoende capaciteit beschikte, en de de ingelanden wilden in de omgeving een extra windmotor geplaatst hebben.
De gebr. Bakker uit IJlst werd om een prijsopgave voor een windmotor met een middellijn van 5 tot 7½ m gevraagd. Ook bij de firma's Koelstra en Dölle (Herkules Meltallicus) en Joh. Volkerts en Zoon uit Sneek (Werkspoor-Agricco) werd gevraagd om een molen met een vlucht van 8 m. Het waterschapsbestuur besloot tot aanschaf van een Werkspoor-Agricco windmotor No. 3.
Het College van Gedeputeerde Staten van Friesland zorgde echter voor een onderzoek naar de mogelijkheid om elektrische bemaling toe te passen in het Schillaarderleeg. Toen bleek dat dat zonder extra kosten zou kunnen worden gerealiseerd, werd de aanvraag voor de plaatsing van de windmotor resoluut geweigerd.
Het bestuur vroeg vervolgens J. Volkerts om een offerte voor een elektrische bemalingsinstallatie. Hierop volgde de aanschaf van een "Electrisch gedreven Werkspoor Vijzel bemalingsinstallatie", met een 5½ pk motor. Het gemaal kreeg een capaciteit van 7 m3 per minuut bij een maximaal peilverschil van 1,35 m inclusief 0,27 m tegenmalen. De kosten bedroegen ƒ 2205 exclusief timmer-, metsel-, grond-, breek- en verfwerk. Dhr. Kok uit Jorwerd bouwde het bijbehorende gebouwtje voor ƒ 1700.

Bron: "Windmotoren in Friesland", Mark Ravesloot aug. 2009.