Op een kaart van 1825 staan op de plek waar de molen heeft gestaan tuintjes ingetekend en nog geen molen. Haaks op de Oude Rijn lag een watergang die de Drift werd genoemd: thans is ter plekke nog een Driftstraat.
Leydse courant, 31 augustus 1829
In het laatst der maand September of begin van October dezes jaars 1829, waarvan de preciese dag en plan nader bekend gemaakt zal worden, is men van meening publiek te veilen en te verkoopen: Twee kapitale en zeer beklante Hout-Zaag-Molens, zijnde de eene een Boven-kruijer, genaamd De Hooijbarg, en de andere een Paltrok, genaamd De Harder, met deszelfs Houtlootsen, Knechtshuizen en verder Getimmerten, benevens twee daarbij staande Woonhuizen, een Koetshuis, Stalling, Tuin en Erve, alles staande en gelegen aan de Marendijk en Haarlemmer Trekvaart nabij Leyden onder Oegstgeest.- Voorts een kapitale en zeer beklante Hout Zaag-Molen, genaamd De Vegter, met de daarbij staand modern getimmerd Woonhuis, Houtloodsen buiten de Zijle Poort der Stad Leyden onder Leyderdorp.- en eenige dagen daarna, zeer aanzienlijke partij gezaagd en ongezaagd hout.
Op de kaart van 1845 is de molen opgenomen en op de kaart van 1884 staat hij er ook nog steeds op. Op beide kaarten kun je zien dat het gebied niet bij Leiden hoorde maar bij Leiderdorp. In 1896 heeft een grenswijziging plaatsgevonden (Staatsblad, 23 juli 1896).
informatie Kees de Gruijter, 14 april 2009.
De molen heette De Vechter.
Bron: archief Ten Bruggencate.
NB Op de kadasterkaart 1811-1832 staat ter plekke een zaagmolen weergegeven, daarnaar verwijst de kadastrale verwijzing.
Redactie.
Op de website van het Stadsarchief, www.leidenarchief.nl is er een beeldbank, als je zoekt op 'molen de ooievaar' kom je bij tekeningen van de molen aan de Lage Rijndijk terecht; in tekst die erachter staat wordt het de oliemolen van Cozijn genoemd. Rond 1875 getekend. Ook 'oliemolen' levert wat op.
Dat het vroeger Leiderdorp was maakt het niet makkelijker: hun archief is in het Leidse stadsarchief opgenomen. Daarom heet dat nu Regionaal Archief Leiden. Wel is er nog een Leiderdorps Historisch Museum.
Ik ben eigenlijk benieuwd welke rol die molen speelde, wat voor olie en waarvoor. En wanneer hij verdwenen is.
Kees de Gruijter, 14 april 2009.
Zie Beeldbank Regionaal Archief Leiden, signatuur PV32491.1.
Op een schilderij van Gerrit Toorenburgh gedateerd 1771 met het gezicht vanaf de huidige van der Valk Boumanweg op de Spanjaardsbrug/Oude Rijn/ lage Rijndijk komt ook al de molen (of een voorganger) voor.
Wilfred Nieuwenburg, 15 januari 2017.