Molen van Weis, Drachten

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1846

verdwenen

1928

gesloopt

geschiedenis

Jan Jans Weis, trouwde in 1844 op 28-jarige leeftijd met de 32-jarige Aaltje Klazes uit Hoogeveen. Na nog een jaar gewerkt te hebben voor Durksz begon molenaarsknecht Jan Jans Weis uit Drachten voor zichzelf. Zijn baas, molenaar Durksz, kon het plan niet waarderen en dreigde als reactie desnoods een jaar lang gratis voor bakkers in de omgeving te malen. Weis zette zijn voornemen echter door en kocht een achtkante poldermolen, die hij in 1846 op een vrij soliede schuur liet zetten aan het Drachtster Oosterend.
Jan Jans en Aaltje Klazes krijgen vijf kinderen, waarvan twee dochters. De tweede zoon Klaas Jans (1853-1931) zou later het Drachtster bedrijf voortzetten. Klaas Jans trouwde met Grietje Hessel Stelwagen en zij kregen zes kinderen.

De molen werd in de volksmond de molen van Weis genoemd. Hij maalde behalve graan ook mosterd. De vergunning om mosterd te maken op een korenmolen werd in 1854 verleend aan J. Weis te Drachten. Broer Tjalling Weis verkocht deze mosterd in een winkeltje aan de Noordkade.

Nadat omstreeks 1854 de belasting op het gemaal werd opgeheven, maalde de molen bij voldoende wind letterlijk dag en nacht. Weis wekte dan zijn zoons om de molen in het holst van de nacht op de wind te kruien en aan de slag te gaan. Zelfs het billen werd dan niet bijgehouden; daar was genoeg tijd voor geweest tijdens windstille periodes, er moest simpelweg geproduceerd worden!

Om te kunnen blijven concurreren liet zoon Klaas Weis in 1899 zelfzwichting op de buitenroede aanbrengen door een molenmaker uit Sneek.

Op advies van vader Klaas Weis kocht zoon Jan Weis (1886-1962) de houtzaagmolen van Van Beek (eveneens in Drachten, Tenbruggencatenummer 03263 b) op om concurrentie te voorkomen. Deze molen werd vervolgens doorverkocht aan het molenslopersbedrijf De Boer uit Oostzaan.

In 1907 werd een zuiggasmotor aangeschaft om ook bij windstilte te kunnen malen. Het bedrijfje ging echter langzaam maar zeker ten onder door de modernere meelfabrieken. In 1919 moest Klaas Weis zijn molen noodgedwongen publiekelijk verkopen. Een zekere De Boer werd de nieuwe eigenaar, maar die verkocht hem op zijn beurt aan zijn zwager Idema. In juli 1928 viel uiteindelijk het doek voor de molen, ondanks pogingen de molen te behouden.

Bronnen:
- "Het molenbestand in Friesland, een overzicht van het aantal der industriemolens in Frl. tot 1900", art. door drs. D.M. Bunskoeke in De Utskoat nr. 40, dec. 1985.
- Friese Molens, 1995, artikel door G.D. Wijnja.
- aanvulling Dick Bunskoeke, 16 maart 2023.

Zutphensche Courant, 9 juli 1928:
"Daar gaan onze molens.
Te Drachten wordt de molen van den heer D. Barkmeier afgebroken."

Nieuwe Rotterdamsche Courant, 24 juli 1928:
"Te Drachten is de roggemolen aan het Oosteinde afgebroken, zoodat er van de zes molens van vroeger, maar één is overgebleven, die als windmolen niet meer gebruikt wordt, maar door stoom gedreven."