Volgens een advertentie in de Leeuwarder Courant werd de eerste molen aan het Kolonelsdiep gebouwd in 1858. Later kocht Pieter Harms van der Leest de korenmolen. Zijn zoon Harm Pieters werd de nieuwe molenaar. De molen brandde in de nacht van 24 op 25 november 1865 af.
Pieter van der Leest bleef niet bij de pakken neerzitten en liet nog in december 1865 de bouw van een nieuwe molen aanbesteden. Molenbouwer Alle Uilkes van der Wal (1802-1888) uit Veenwoudsterwal bouwde de molen en kreeg toestemming om daarvoor drie dagen lang overdag een kabel over het Kolonelsdiep te spannen. Helaas heeft Pieter niet lang plezier kunnen hebben van de nieuwe molen, omdat hij op 21 juni 1867 overleed en de molen pas in dat jaar gereed kwam, getuige een sluitsteen in de onderbouw.
In het kadaster van 1882 kreeg de molen het nummer 1040.
Harmen Pieter van der Leest (1839-1889) volgde zijn vader op en moest de molen uiteindelijk in 1886 vanwege schulden verkopen:
Den zeer gunstig staanden, in 1867 geheel nieuw gebouwden wind-, pel- en korenmolen, met in 1869 nieuw gebouwd woonhuis met schuren, waarin stalling voor 32 koeien en 2 paarden, arbeiderswoning, tuin, alsmede drie kampen uitmuntend weiland, aan elkander gelegen aan het Kolonelsdiep te Kootstertille onder Kooten.
Leeuwarder courant, 11 februari 1886
PEL- en KORENMOLEN, HUIS en LANDERIJEN TE KOOTSTERTILLE.
Notaris J. H. SICKLER te Augustinusga zal op Zaterdag 13 Februari 1886, 's nam. 5 uur, in de herberg bij de Wed. Hulshoff te Kootstertille , finaal verkoopen:
Den zeer gunstig staanden, in 1867 geheel nieuw gebouwden WIND-, PEL-en KORENMOLEN , met in 1809 nieuw gebouwd WOONHUIS en SCHUREN, waarin Stalling voor 32 Koeien en 2 Paarden , ARBEIDERSWONING , Tuin en drie kampen best W eiland , aan elkander gelegen aan het Kolonelsdiep te Kootstertille onder Kooten, samen groot 3 H. 19 A. 20 C
Aan den Molen is een best gemaal verbonden. De verkoop geschiedt in 0 perceelen, bij biljetten omschreven. Geboden :
perc. 1 , Molen met Huis en Tuin, ƒ4100, 2 ƒ281 , 3 ƒ357, 4 ƒ 1307, 5 ƒ 707 en 6 ƒ 510. Samen ƒ7262. Aanvaarding 5 Maart en 12 Mei 1886.
Nieuwe eigenaar werd Jan Roelofs Schuiling (geb. 1854) uit Vrouwenparochie en hij betaalde er 4650 gulden voor. Onder Schuiling schijnt het bedrijf niet veel beter te zijn gaan lopen en ook hij verkocht de koren- en pelmolen daarom (1892). De koopsom was nu 5346 gulden en nieuwe eigenaar werd Pieter Barteles Vries (1866-1900).
De molen werd na de eeuwwisseling voorzien van een olieslagerij, toen de oliemolen aan de andere kant van het Kolonelsdiep verdween, waarschijnlijk rond 1918. Toen deed de weduwe Janke Johannes Vries-Luimstra (1866-1953) het bedrijf ook over aan haar zoon Johannes Pieter Vries (1892-1975).
In 1936 werd de molen door laatstgenoemde in de krant te koop aangeboden: De thans uitsluitend machinaal gedreven complete graanmalerij, bestaande uit: molen, pakhuizen, bergplaatsen, erven en grond, benevens woonhuis met schuur, waarin stalling voor 4 koeien en 4 paarden, bijschuur, waarin diverse varkenshokken en stalling voor 2 koeien, stookhut, erf en weiland. In de koop is inbegrepen de complete krachtinstallatie bestaande uit 40 P.K. motor, compr. 2 m.M. met drijfwerken en verder toebehooren , en lijnkoekenbreker.
De molen werd in 1940 voor ƒ 30.000 gekocht door Hendrik Top. Een jaar daarvoor was de molen onttakeld. In 1940 liep de maalmachine in de soep, waarschijnlijk door onoordeelkundig gebruik. In 1941/42 werd de kap van de molen verwijderd. De onderbouw bleef nog lang staan, ook na de demping van het verderop gelegen Kolonelsdiep in 1953.
Rond 1965 is de molen verder voor een gedeelte afgebroken.
Het restant werd rond mei-juni 1986 afgebroken na een brand.
Bronnen:
- Informatie van Hielke Merkus, 20 okt. 2009.
- Informatie van F. van Ratten in De Utskoat nr. 44, dec. 1986.
- De Utskoat nr. 43, sept. 1986.
- Informatie van Simon Hoeksma, 8 dec. 2013.
- Informatie van Dick Bunskoeke, 8 dec. 2013.
Ansichtkaart, serie Friesland 8, opname 1931, coll. DVM
Mijn moeder Ruurdje Wimke Merkus Vries is een dochter van Johannes Pieter Vries. Zij is geboren op 11 april 1931. Deze foto is gemaakt in het jaar voor de geboorte van haar broer B. Vries, geb 1927, eveneens in deze molen. Waarschijnlijk is deze foto gemaakt tijdens de hoogtijdagen van deze boerderij met stellingmolen.
Op de foto zijn te zien:
Op de hoek van het voorhuis staat Johannes Pieter Vries met een kind, zijnde zijn dochter Siep.
Aan de zijkant een dienstbode, naar niet bekend.
Dan bij het achterhuis met de witte kap de moeder van Johannes Vries met een dienstmeid.
Rechts op de foto in de deur van de molenschuur de knecht Jitse van den Berg.
Op de stelling Goffe vd Berg, bij de paarden Jitse vd Berg, vermoedelijk familie van Goffe, doch geen broer.
Met dank aan mevr R.W. Merkus voor de afbeelding.
Hielke Merkus, 20 oktober 2009.
-----
Mijn tantes Aukje en Siep vertelden mij dat voor de crisistijd had hun vader Johannes de molen van zijn moeder Folkje Couperus heeft overgenomen. Zij had de molen voor hem gekocht voor ƒ 50.000. Zij bezat de Kootstermolen.
Ik trek de conclusie dat de familie Vries de molen met winkel in Kooten had en de boerderijmolen in Kootstertille.
Voor de crisistijd eind dertiger jaren was de motor geïnstalleerd . Door onenigheid werd de molen, waarschijnlijk op last van een tante verkocht aan de genoemde Hendrik Top voor een bedrag van ƒ 30.000. Volgens de tantes en mijn moeder veel te goedkoop.
Hielke Merkus (kleinzoon van Johannes Vries), 14 april 2010.
-----
Mijn Opa Johannes Pieter Vries, naar wie ik vernoemd ben, was getrouwd met Folkje Couperus. Zij is in 1926 gestorven. Hij bleef met 3 dochters en en 2 zonen achter.
Hierna is hij opnieuw getrouwd en daar zijn nog een aantal kinderen uit voortgekomen.
Door de crisisjaren aan het eind van de 30e jaren moest hij de molen uit noodzaak verkopen. Hij woonde nog tot de jaren 70 in de buurt van de molen.
Zijn laatste jaren heeft hij in Steenwijk gewoond, alwaar hij gestorven is.
Meerdere familieleden van de Couperussen waren molenaar in de omgeving van Kootstertille.
J.P. de Jong (zoon van Janke Vries, Janke was een dochter van J.P. Vries), 8 aug.2011.
-----
Ik ben een kleinkind van Johannes Pieter Vries. Door mijn moeder Janke Vries (92 jaar nu, 2e dochter na Aukje) hoor ik veel mooie dingen over mijn voorgeslacht. Pake Johannes ontmoette ik niet vaak, maar het beeld in mijn geheugen blijft! Hij was een gelovig man. Dit was ook naar m'n tante Aukje (oudste dochter van Johannes).
Abe de Jong, 1 oktober 2012.
