Molen Tochmaland, Kollum

Kollum, Fryslân
b

korte karakteristiek

naam
Tochmaland
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Tochmaland, thans op vrijwillige basis

adres
Tochmaland 1
9291 LC Kollum
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
03234
oude dbnr.
B90
Meest recente aanpassing
| Overig
media-bestand
Molen 03234 Tochmaland (Kollum)
Martin E. van Doornik (7-3-2015).

locatie

plaats
Kollum
gemeente
Noardeast-Fryslân, Fryslân
kadastrale aanduiding
Gemeente Kollum, sectie A, nr. 766
geo positie
X: 205608, Y: 589571
N: 53.29024, O: 6.14611
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Niet onbelangrijk maar wordt verminderd door nieuwbouw in de omgeving

contact en bezoek

bezoek/postadres
Tochmaland 1
9291 LC Kollum
molenaar
Piet Korse / Tineke Popma
telefoon
0511-452861
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

In de regel zaterdag 09.30 - 12.00 uur en op afspraak.

toegangsprijzen

Gratis. een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld.

winkelinformatie

N.v.t.

meelverkoop
nee
museuminformatie

N.v.t.

gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak mogelijk.

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Tochmaland via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, met stenen veldmuren
kap
Gedekt met riet
inrichting

Houten vijzel: diam. 1,63 m, diam. vijzelbalk: 44,5 cm, spoed beschoeping: 1,98 m, hellinghoek: 19,5°. Capaciteit: 1347 liter per schroefomwenteling. Opvoerhoogte: 1 m.
De vijzel kan ook worden aangedreven door een elektromotor.

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met het opschrift 'Anno 1893'

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Neutenkruiwerk; 16 neuten. Kruilier
vlucht
23,54 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met duim; vangstok.
overbrenging

Bovenwiel 63 kammen
Bovenbonkelaar 33 kammen, steek 11,5 cm.
Onderwiel 44 kammen
Vijzelwiel 41 kammen, steek 11,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 2,05

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Buurma ✉︎ 114 1981 1981 aanw. 23,54
Buurma ✉︎ 115 1981 1981 aanw. 23,54
Pot ✉︎ ? binnen ? binnen 1981? 23,24
Pot ✉︎ ? buiten ? buiten 1981? 23,24
wiekverbeteringen

In het verleden had deze molen op de buitenroede zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen. Dit is in 1963 verdwenen. Bij de grote restauratie van 1981/82 is gekozen voor Oud-Hollands met zeilen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 137, Koning
Koning
✉︎ 137 1912 1912? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Tochmaland, thans op vrijwillige basis

molenmaker
J.B. Donders, Tilburg (1893)
afkomstig van
omwentelingen
geschiedenis

Deze molen is een van de grotere molens van Friesland en nog grotendeels authentiek. Hij bemaalde van 1893 tot 1946 de polder Tochmaland, groot 550 ha.

De polder werd gesticht in 1892, toen een aantal boeren besloot iets te doen aan de wateroverlast in dit wat dieper gelegen deel van het landschap. Er werden een ringdijk aangelegd en een aantal sloten gegraven; vervolgens kocht men een molen, waarbij de keus viel op de voor de sloop te koop staande houtzaagmolen Welgelegen van houthandel K&J Wilkens te Veendam. Deze werd te Kollum herbouwd door - zeer opmerkelijk - J.B. Donders, molenmaker uit Tilburg; deze had iets goedkoper ingeschreven dan een collega uit Kollum.

Het nieuwe waterschap Tochmaland gaf nog wel iets extra’s uit aan gele steentjes voor de voet van de molen. Dat vond men toch mooier dan rode baksteen. Er werd een molenaar aangesteld en een jaar later werd ook de nieuwe molenaarswoning voltooid. Die is nog steeds herkenbaar in de boerderij naast de molen.
In 1946 brak de bovenas. Dit was voor het polderbestuur aanleiding om over te gaan op elektrische bemaling. Er werd een gemaaltje naast de molen gebouwd. Even leek het erop dat de molen toen zou worden afgebroken maar de burgemeester adviseerde daaraan geen uitvoering te geven.

De gemeente kreeg op 30 december 1948 de molen in eigendom en liet hem restaureren. Dat bleek weer nodig in 1963. De molen werd toen uitwendig hersteld maar raakte door de stilstand toch snel weer in verval. Rond 1979 was de toestand zeer slecht te noemen.

In 1981/'82 volgde een zeer grote restauratie die een maalvaardige molen opleverde. De molen kreeg onder meer een houten vijzel.
Bij de plaatsing van de elektromotor in oktober 1997 is de vijzel voorzien van een metalen lagering. Het putlager wordt sinds die tijd automatisch gesmeerd. Eind 2017 ontstonden problemen met de vijzel, toen een deel van de duigen losraakte. In februari 2018 heeft men dit hersteld.
 
Enkele jaren terug is een nieuwe elektromotor in de molen geplaatst, waarna het gemaaltje naast de molen kon worden afgebroken.

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.

foto's

foto's