- naam
- De Hantumermolen
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- herbouwd
- 1978
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de polder Hantumerleeg
- adres
-
Stoepawei 2
9147 BG Hantum - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 03224
- oude dbnr.
- B78
- Meest recente aanpassing
- | Kleine correctie(s)
Molen De Hantumermolen, Hantum
Hantum, Fryslân
b
locatie
- plaats
-
Hantum
- gemeente
- Noardeast-Fryslân, Fryslân
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Ternaard, sectie E, nr. 632
- geo positie
-
X: 193337, Y: 596906N: 53.35717, O: 5.96299
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Zeer groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Stoepawei 2
9147 BG Hantum - molenaar
- Marijn van Tilburg
- telefoon
- 0519-295802
-
marijnla@hotmail.com
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- nee
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- nee
- openingstijden
Momenteel niet bekend
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van De Hantumermolen via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Houten achtkant, gedekt met riet, met stenen veldmuren
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Houten vijzel Ø 1,62 m.
- versieringen
Eenvoudige baard, wit geverfd met rood afgebiesde krullen, zonder opschrift
In de muur een steen met tekst:
Waterschap 'Hantumerleeg' opgericht in het jaar 1880, onder het bestuur van B.J. Hannema, G.A. Wassenaar, P.P. Bosch, D.B. Memerda en P.M. Memerda.
Bouwmeester der molen G.R. van Wieren van Janum.- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Neutenkruiwerk; 24 neuten. Kruilier.
- vlucht
- 22,00 m.
- vang
- Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok.
- overbrenging
Bovenwiel 63 kammen
Bovenbonkelaar 32 kammen, steek 11 cm.
Onderwiel 43 kammen
Vijzelwiel 44 kammen, steek 10,2 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,92- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Buurma 82 binnen 1977 1978 binnen aanw. 22,00 Buurma 83 buiten 1977 1978 buiten aanw. 22,00 Pot ? binnen ? 1931 binnen 1957 22,00 Westra g.n. buiten ? buiten 1957 22,00 - wiekverbeteringen
In 1931 kreeg de binnenroede zelfzwichting; in 1932 volgde dat op de buitenroede. Deze wiekverbetering verdween bij de roedebreuk van 1957.
Bij de rehabilitatie van 1978 werd gekozen voor Oud-Hollands met zeilen- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte De Prins van Oranje 1244 1880 1880 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 38699
- inventarisnummer
- FR007
eigendom
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de polder Hantumerleeg
- molenmaker
- Gerben van Wieren, Janum (1880)
- omwentelingen
- geschiedenis
-
In 1880 werd het waterschap het 'Hantumerleeg' opgericht en in dat jaar is ook de molen gebouwd. Het te bemalen gebied was ongeveer 480 hectare groot en lag ten westen en noorden van de molen.
In 1931 werd een roede vervangen en meteen voorzien van zelfzwichting. Het jaar daarop kreeg ook de andere roede deze verbetering.
In 1957 kwam de molen, nadat de binnenroede was gebroken, buiten bedrijf. De andere roede werd kort daarna ook gestreken. De schroef werd vanaf dat jaar door een elektromotor aangedreven. Tot 1973 is door molenaar Dirk Visser op deze manier gemalen.
Begin 1962 was Visser met zijn gezin naar Hiaure verhuisd; het was niet meer nodig om ieder beetje wind af te malen; volstaan kon worden met geregelde inspectie van schroef en krooshek.
Wat de molenaarswoning betreft volgde ook een drastische beslissing: de Hantumse jeugd was in die tijd al 'begonnen' met de afbraak: om verder vandalisme en schade aan de molen (zoals brandstichting) te voorkomen heeft de polder 'Oost en Westdongeradeel' de woning toen af laten breken.
Vanaf 1973, toen elders een gemaal in gebruik werd genomen, tot 1978 heeft de molen helemaal geen dienst meer gedaan en is gewoon blijven staan zoals hij stond. De toenmalige eigenaar, het waterschap Oost- en Westdongeradeel, hield alles wel waterdicht, zodat het houtwerk en wat zich binnen bevond in goede staat bleef.
In 1978 heeft men de molen in het kader en met geld van de ruilverkaveling opgeknapt en geheel maalvaardig gemaakt. Van malen kwam daarna overigens niet veel: als de molen al draaide, ging dat steeds met de vijzel uit het werk. Pas na 1990 veranderde dat, toen Oane Visser, zoon van Dirk Visser, hier werd benoemd.
Het door de molen te te bemalen gebied bedraagt nu nog ca. 100 hectare. De gemiddelde capaciteit is 50 m3 water per minuut. Het water wordt in de Hantumer vaart uitgeslagen waarna het naar Ezumazijl stoomt waar het door een elektrisch gemaal in (nu) het Lauwersmeer gemalen wordt.
Begin 2022 is de houten vijzel uit de waterloop getakeld om te worden vernieuwd maar er moest nog meer gebeuren. Ongeveer een jaar later rondde men een grote herstelbeurt af: de molen had en nieuwe vijzel maar ook een nieuw rietdek, was geheel geschilderd en kreeg tot slot een stel nieuwe zeilen.
Een paar constructiedetails: het bovenwiel is uitgevoerd met zes plooistukken. De kruisarmen zijn van eiken, de overige onderdelen zijn alle van iepen.
Vrijwel al het ijzerwerk zoals stroppen rond spil, vulhouten rond de as e. d. zijn niet met lunsen vastgezet, maar met schroefdraad en zeskante moeren, terwijl de ankers in de veldmuren vierkante moeren hebben. Dit is vanaf de bouw al zo geweest.
Fraai zijn de drie ronde gietijzeren vensters in de veldmuren. Meer door Gerben van Wieren gebouwde molens zijn met dergelijke vensters uitgerust.
Molenaars van deze molen:
Arjen Bos (tijd.): september 1880 - oktober 1880
Reinder Jans van der Bij: oktober 1880 - 12 november 1889
Jelle Dirks Hoekstra: 12 november 1889 - 12 mei 1918
Bote Hylkema: 12 mei 1918 - 12 mei 1920
Jacobus van der Veer: 12 mei 1920 - 30 juni 1922
Johannes de Klein: 30 juni 1922 - 12 mei 1930
Dirk de Klein: (broer van Johannes) 12 mei 1930 - mei 1945
Willem Lanting: mei 1945 - augustus 1945
(N.B. van 1935 tot 1957 was deze hulpmolenaar)
Anko Veenstra: augustus 1945 - augustus 1948
Dirk Visser: augustus 1948 - 1973 (deels dus als machinist)
Oane Visser: januari 1990 - januari 2022 (overleden).
aanvullingen
- trivia
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat lange tijd een jodin in de molenaarswoning ondergedoken. Bij gevaar of wanneer er onverwacht iemand kwam die dat niet mocht weten, verborg deze vrouw zich in het 'Jodinnekastje'. Dat kastje viel niet op omdat het geen deur had. Een scheidingswandje tussen de grote en het kleine kastje kon verwijderd worden en zo kon men door de bergkast heen in het Jodinnekastje komen. Als de Duitsers dan in die kast keken was het daar natuurlijk behoorlijk donker en zo zag niemand dat het eindschot niet het einde van de grote kast was maar de scheidingswand tussen het Jodinnekastje en de grote kast.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen