Molen van Groot Terhorne, Beetgumermolen/ Bitgummole

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1772

verdwenen

1862

verbrand

voorganger

Beetgumermolen/ Bitgummole (Beetgumermolen)

geschiedenis

Beetgumermolen is een wegdorp gelegen aan de Middelzeedijk en achter een dwarsdijk door de voormalige Middelzee, de Langestraat-Skrédyk. Een dorp op de grens van twee landschapstypes: het oude kwelderlandschap met een kleinschalige mozaïekverkaveling en het open en strakke polderlandschap van de voormalige Middelzee.
In de 16e eeuw werd tussen Beetgum en Beetgumermolen de state Groot Terhorne gebouwd. De verschillende bewoners van deze state hadden veel invloed op de ontwikkeling van het omringende gebied.
Zij lieten onder andere een korenmolen bouwen, waaraan de naam Beetgumermolen ontleend is. De eerste molen stond bezuiden de dijk, de latere ten noorden ervan.

02-10-1772:
"Verkoop van de rogmolen te Beetgum, in 1772 geheel nieuw gebouwd, voorzien van 3 paar steenen, hebbende 70 voet vlucht en 20 voet vrije stelling, geboden 3451 goudgl."
Bron: Stads- en Dorpskroniek van Friesland I (1700-1800), door Dr. G.A. Wumkes. W.A. Eisma Cz. leeuwarden 1930.

08-1775: Leeuwarder Courant
"1. Een Heerlyke Neringryke ROG- en PEL-MOLEN, staande en gelegen tot Beetgum, in den Jaare 1772 geheel Nieuw op 't allersterkste Gebouwt, voorzien met drie paar Steenen, hebbende groot 70 voet Vlucht en 20 voet Stelling, en verders alles wat tot die affaires behorende.
2. Een Deftige Nieuwe Gebouwde HUIZINGE cum annexis aan voorschr. Molen staande, met twee Kamers, Lootsten en verdere Commoditeiten daan aan zynde, zeer gelegen aan de Vaart en Rydweg, wordende beide perschelen by Jan Sipkers um uxore als Eigenaars gebruikt."
(P. Hofkamp, 27 maart 2014)

 

 

21-05-1808: Leeuwarder courant

De Secretaris Mebius, zal op Maandag den 30 May 1808, 's nademiddags twee uur, ten huize van Klaas Martens Koopman, Kastelein in de Molen Gebuurte te Beetgum, publiek by Strykgeld Verkopen:

De voortreffelyke KORENMOLEN, met de daarby behoorende ROG-, WEIT en PEL-STEENEN; alsmede de moderne en net betimmerde HUIZINGE, voorzien van drie Kamers .Keuken, Put, Regenwatersbak , bleek en verdere Cominuditceiten, benevens de Knegts Woning een ruime Stallinge voor vier Paarden, met de hier by behorende wel aangelegde fraaije Hovinge, met Linde en fyne Vruchtbomen beplant, alles staande en gelegen onder den Dorpe Beetgum, by Dirk Ernst Steeg en Dorothia Caspers Dormans als Eigenaars -wordende bewoond en gebruikt.

18-06-1808: Leeuwarder courant
"De voortreffelyke KORENMOLEN, met de daarby behoorende ROG-, WEIT en PELSTEENEN; alsmede de moderne en net betimmerde HUIZINGE, voorzien van drie Kamers , Keuken , Put, Regenwatersbak, Bleek en verdere Commodittttteiten, benevens de KnegtsWoninge en ruime Stallinge voor vier Paarden, met de hier by behorende wel aangelegde fraaije Hovinge, met Linde en fyne Vruchtbomen beplant, alles staande en gelegen onder den Dorpe Beetgum, by Dirk Ernst Steeg en Dorothea Caspers Dormans als Eigenaars wordende bewoond en gebruikt, direct vry te aanvaarden. Waar op geboden is f 6725 Car. Gls."

28-08-1812: Journal du département de la Frise = Dagblad van het departement Vriesland
"De notaris MEBIUS zal , op zaturdag den 12 september 1812, des namiddags ten drie uren, ten huize van Klaas Martens Koopmans, kastelein in de Beetgumer-Molenbuurt, publiek , by strykgeld verkoopen:
I. Eenen welbeklanten en sterken KORENMOLEN, voorzien met drie paar steenen, en hebbende 70 voeten vlugt; als mede eene schoone HUIZINGE en HOVINGE, voorzien met fyne vruchtboomen, en met lindeboomen omplant; gelyk me de de knechtswoningen paarden-stallingen daar nevens; alles staande en gelegen zeer plaisierig , niet ver van den ryweg, in de Beetgumer-Molenbuurt, onder Beetgum."

21-10-1862: Rotterdamsche Courant
"Leeuwarden 18 October, - Gisteren is brand ontstaan in den koren- en pelmolen van den molenaar en grutter Sikkema alhier, waardoor die molen, benevens de daaronder zich bevindende grutterij, geheel zijn verbrand."

De molen werd op 17 oktober 1862 door brand verwoest en niet weer opgebouwd.
Ook de state is verdwenen. De begrenzing en enkele onderdelen van de tuin zijn nog zichtbaar in het landschap. Op de Middelzeedijk tussen Beetgum en Beetgumermolen zijn rond 1850 drie rijen iepen geplant die nu een monumentale laan vormen (It Bosk).

nog waarneembaar

Op vrijdag 20 sept. ? werd een kunstwerk, gemaakt door beeldend kunstenaar Hans Jouta, onthuld.
Het kunstwerk staat aan de Ingelumerdyk in Bitgummole. De onthulling werd gedaan door mevrouw Sietske Poepjes, gedeputeerde van Provincie Fryslân, samen met schooljeugd van Martenaskoalle en Mooitaki. Ook bakker Friso speelde als een 'nazaat' van de laatste molenaar (Jan Sikkema) een rol. De onthulling werd ook bijgewoond door burgemeester van Mourik en vele belangstellende inwoners.