Sinds het begin van het kadaster in 1832 ws perceel H 100, waar later de molen werd opgericht, een stuk akkerland, dat aanvankelijk eigendom was van Maria Elizabeth Swinkels, echtgenote van J.F. de Bruijn, en later van haar zoon Frederik Joseph Maria de Bruijn. Daarna werd het eigendom van Martinus van Asseldonk, landbouwer te Erp, die het in 1898 aan Antonius van Brussel, molenaar te Woensel (bij Eindhoven), verkocht.
Enige tijd voordat Antonius de molen kocht, trouwde hij op 16 april 1896 in Woensel met de in Helmond wonende Antonetta van der Putten. Nadat de opbouw van de molen gereed was gekomen, verhuisden Antonius en Antonetta op 15 december 1898 naar Boerdonk.
Waarschijnlijk was het Johannes Bernardus Thobé, geboren te Ridderkerk 27 mei 1841 en wonende te Dordrecht, sloper van beroep, die rond 1897 een tweedehandse molen aan Antonius van Brussel verkocht.
Antonius van Brussel kocht deze molen van de koopman Bernardus Thobé te Dordrecht.
(bron: Brabants Historisch inform.centrum)
Op 29 januari 1898 vroeg Antonius van Brussel een hinderwetvergunning aan voor een wind graan- en oliemolen voor “het maken van tarwe, rogge, haver, boekweit, gerst en mais en het slaan van olie” (het slaan van olie uit oliehoudende zaden).
Op 21 maart 1898 kocht Antonius “een perceel bouwland omtrent groot drieëndertig aren zijnde gedeelte langs den grooten weg afgepaald, van het perceel bouwland gelegen onder de gemeente Erp kadastraal bekend sectie H nummer 100 groot eenennegentig aren zeventig centiaren” voor een bedrag van 170 gulden van “Compareerden Maria Elisabeth van der Putten weduwe van Wilhelmus van Asseldonk en Hendrikus van Asseldonk beiden landbouwers wonende te Erp op Boerdonk.”
Antonius liet de molen in delen per schip vervoeren naar de Veerstraat, net buiten de kern van Boerdonk. De achkante molen werd ter plaatse verbouwd van poldermolen tot belt-graanmolen en in de molenberg werden ongeveer 45.000 stenen verwerkt.
Antonetta overleed op 24 maart 1905. Op 21 mei 1906 trad Antonius wederom in het huwelijk. Ditmaal trouwde hij in Veghel met Maria van den Hoogenhoff, geboren op 8 augustus 1877.
Antonius bleef ongeveer 40 jaar lang eigenaar van de molen.
Op 16 november 1938 verkocht Antonius het perceel met de molen, erf en huis, woonhuis met bergplaats erf en tuin, voor 2475 gulden aan Wilhelmus van den Hoogenhoff, houthandelaar wonende te Mill, Karstraat A5.
Op 16 november 1938 vertrok het gezin Van Brussel naar Aarle-Rixtel, maar ze kwamen alweer spoedig naar Boerdonk terug op 3 januari 1939.
Deze liet de molen in 1939 afbreken, waarschijnlijk om hem in onderdelen te verkopen.
28-01-1939: Friesch Dagblad
"De ongeveer 69-jarige molenaar A. van Brussel te Boerdonk, gemeende Erp is bij het sloopen van een molen onder een balk bekneld geraakt en ernstig gewond. Hij is in levens-gevaarlijken toestand naar het ziekenhuis overgebracht."
(Caroline Schaeffer, 17 juni 2021)
Bronnen o.a.:
- Brabants Historisch Informatie Centrum
- Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Kring Horst
- website: Molen van Antonius van Bussel zie externe link
Marc van Bree (achterkleinkind van Antonius van Bussel), 24 okt. 2010.
Foto: collectie Ton Meesters
Een vergelijkbare geschiedenis?
Piet van Nunen schreef in een publicatie van de Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Kring Horst over de Geschiedenis van de Meterikse Molen. Deze molen kwam ook zeer waarschijnlijk uit Thobé's handen. Wellicht heeft de molen van Antonius van Brussel eenzelfde soort geschiedenis:
Samen met molenbouwer Janssen uit Sevenum trok de heer Jenniskens uit Meterik naar de Nieuwkoopse polder onder Ter Aar in Zuid-Holland. Ze kochten daar een 99 jaar oude watermolen. Het was de tweede molen van de molengang van de Korteraarse Hoek in Korteraar, een dorpje onder Ter Aar. De aanbesteding van deze molen was geweest op 13 februari 1799 in herberg De Ster in Oudshoorn. De molen was achthoekig van vorm en gekocht doorde heer Joh. Bern. Thobé, een koopman uit Dordrecht. Hij had in januari 1896 een aantal molens in Ter Aar gekocht. Deze poldermolens werden vervangen door stoomgemalen.
Alle onderdelen van de molen werden naar Meterik gebracht om daar als graanmolen weer opgebouwd te worden. […] De belt (molenberg) ontstond (volgens de huidige molenaar Toon van As) doordat men tegen de opgaande, goed gefundeerde muren van de molen grond aanbracht die afkomstig was van omliggende percelen. Helm Madou en Christ Raassens hebben honderden keren met hun kruiwagen op en neer moeten sjouwen. De acht zware balken van de oorspronkelijke staanders en zolderbalken van grenen en eiken hout werden verwerkt in de zolders van de nieuwe molen. Tegen de kap werd de toepasselijke naam “Eendracht maakt macht” aangebracht. Het oorspronkelijke schild met het jaartal 1798 kreeg een plaats in het interieur van de Meterikse molen. Op tweede kerstdag 1899 kon de molen proefdraaien.
coll. DVM
coll. DVM