Molen IJzergieterij Vulkaansoord, Terborg

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1821

verdwenen

circa 1892

geschiedenis

Op initiatief van baron Van Nagell, zijn broer en arts J.J.S. von Raesveld en C. Schmidt, landeigenaar te Heissbach, werd hier in 1821 de eerste hoogoven gemetseld door J. Piepers. Voor het aandrijven van de blaasbalg werd een waterrad gebruikt. Toen de waterkracht van de Lovinkbeek 's zomers onvoldoende bleek, legde men in 1823 in de Oude IJssel een stuw en voerde daarvandaan door een kanaal extra water naar de beek.

Desondanks kwam het soms voor dat de watertoevoer onvoldoende was, dit loste men op door bijplaatsing van een 'paardewerk ... zoodat het rad, bij gebrek van water, ook door paarden kan gedreven worden'.
Het onderslagrad had een diameter van 7,50 m en schoepen van 6 palmen lang en 5½ palmen hoog, en maakte 2½ à 3 omwentelingen per minuut.

In 1847 had de fabriek twee raderen in gebruik. Het grote rad had een diameter van 30 Rh. voet, met schoepen van 79 breed en 28 hoog.
Het grote rad had een diameter van 9,42 m en dreef het blaaswerk aan, terwijl een kleiner rad met een diameter van 4,62 m diende tot het aandrijven van boor- en draaibanken.

In 1829 werd dr. I. van Raesfeld, tegen een bedrag van ƒ 38.000 alleen-eigenaar en tot 1867 bleef de Hut in eigendom bij zijn erfgenamen. 23 juli dat jaar ging het bedrijf voor ƒ 46.125 over in handen van Gustaaf van Ditzhuyzen en twee anderen, in 1887 werd hij alleen-eigenaar.

In 1857 werd, als hulp in noodgevallen en ter vervanging van het 'paardewerk', een gasgestookte stoommachine geplaatst. Maar ook de waterkracht bleef nog lang nuttig. In 1853 werd met 60 man personeel 2 miljoen Ned. pond ijzer geproduceerd. 1858 was door gebrek aan water en verandering van eigenaar minder goed.

Mogelijk verdween met de afbraak van de oude hoogoven omstreeks 1892 ook het oude drijfwerk. Thans is de loop van het water dusdanig veranderd, dat van de oorspronkelijke toestand niets meer te herkennen is.

Bron: Hagens H. "M's Mulders Meesters" 1978 p. 260-262.