Molen De Geregtigheid, Oosterlittens/ Easterlittens

Oosterlittens/ Easterlittens, Fryslân
v

korte karakteristiek

naam
De Geregtigheid
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
zaagmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
02970 d
oude dbnr.
V3800
Meest recente aanpassing

locatie

plaats
Oosterlittens/ Easterlittens
Fries voorkeurspelling
plaatsaanduiding
aan het eind van de Molenopvaart
gemeente
Leeuwarden, Fryslân
kadastrale aanduiding 1811-1832
Baard C (2) 336a Fedde Riemers van der Meulen
geo positie
X: 172417, Y: 571928
N: 53.13382, O: 5.64744

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
inrichting

3 zaagramen

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
gesloopt
geschiedenis

De zaagmolen werd in de jaren 1750-1751 gebouwd door de Oosterlittenzer molenmaker en timmerman Riemer Louws. In 1751 bouwde hij er een molenaarshuis naast en verhuisde vanaf de Buorren. Hij vestigde zich als meester timmerman, molenmaker, houtzaagmolenaar en houthandelaar. De molen was toegerust met drie zaagramen.

Na het overlijden van Riemer Louws in 1807 zetten achtereenvolgens zijn zoon Fedde Riemers van der Meulen (overl. 1845), zijn kleinzoon Riemer Feddes van der Meulen (overl. 1845), zijn achterkleinzoon Fedde Riemers van der Meulen (overl. 1855) en diens vrouw (tot 1856) het bedrijf voort. Een andere zoon, Sijbren Riemers, boerde op de boerderij bij de molen van polder nr. 83, Tenbruggencatenummer 03755 k.

In 1856 werd de houtzaagmolen met woonhuis, timmerschuur met houtstekken en pompmakerij, zaagloodsen en sleephelling, en een knechtswoning verkocht. Ook het gereedschap ter waarde van ƒ 402,= moest worden overgenomen.

De kopers waren drie familieleden Reisma, elk voor 1/3 deel. De molenaar werd Simon Sikkes Reisma, timmerman te Beetgum. Na diens overlijden in 1871 wisselde de molen diverse keren van eigenaar, en waren achtereenvolgens Simon Hijlkes Reisma (tot 1892) en Atze Pieters de Vries (tot 1894) molenaar. Toen werd de molen gesloopt

In 1859 werd aan de Schrinserdijk een nieuwe molenaarswoning gebouwd, en de oude bij de molen afgebroken.* In 1925 werd de nieuwe woning op zijn beurt vervangen door nieuwbouw. Op de plek van de molen werd eveneens in 1925 een landbouwschuur gebouwd. De aan de molenaarswoning aangebouwde timmerwerkplaats uit 1862 raakte reeds in 1871 buiten gebruik en werd in 1918 afgebroken. De knechtswoning uit 1853 met een oppervlakte van 20 m² werd rond 1970 afgebroken.

Bronnen:
- Uit de geschiedenis van Oosterlittens, J. Oostra Rzn., 1985. Verzameling H. van der Kaay.
- Een blik achterom, art. door W.E. in De Utskoat nr. 73, maart 1994.
MHO

Opmerking:
*In de geschiedschrijving van de molen en dan in het bijzonder de woningen die er verrezen en afgebroken zijn, zit in ieder geval een fout. Dit deel is waarschijnlijk ontleend aan " uit de geschiedenis van Oosterlittens". Beschreven wordt, dat in 1859 een nieuwe woning wordt gebouwd, die vervolgens wordt gesloopt en in 1925 komt er een nieuwe woning. Dit klopt niet.
Wij zijn thans bewoners van de woning. Uit alles blijkt dat er in 1925 geen nieuwe woning is gebouwd en dat de oorspronkelijke woning uit 1859 er nog staat. Bij het restaureren van de woning zijn diverse details en gegevens gevonden die van voor 1925 dateren. (gebruik van knieren ipv scharnieren, kranten van voor 1900, getamponeerde sierlijsten, alsmede het in het bezit hebben van oude koopakten (1913).


Informatie van Wim Boogholt, 02-02-2013

aanvullingen

trivia

Op de TMK staat twee houtzaagmolens aangegeven, deze en nog eentje 200 m noordelijker (tB 02970e).
-----

Volgens mij heeft TB zich laten foppen door kaartmateriaal bij de zaagmolen van Oosterlittens. Op de minuten van de TMK uit 1855 is een zeer onduidelijk geheel weergegeven rond het dorp. Op de gedrukte kaart uit de serie 1850-1864 is dat geformaliseerd, maar wel verkeerd geïnterpreteerd.
Oostra heeft een uitvoerig boek over alles rond het dorp geschreven (hierboven aangehaald) en hij heeft in alle kadastrale en andere gegevens maar één zaagmolen aangetroffen. De tweede berust dus op een vergissing...
Het is wel duidelijk omdat de noordelijke aanduiding op de gedrukte kaart geen tekentje voor een industriemolen (een o, zie bij KM ernaast), maar voor een poldermolen (een *) heeft. De juiste situatie staat ook goed op de kaart van Eekhoff (bijlage). Die had als goede gewoonte zijn grietenijkaarten eerst voor goedkeuring ter inzage op het grietenijhuis ter plaatse te leggen, zodat opmerkingen en wijzigingen konden worden verwerkt voor het drukken: zeer betrouwbare kaarten dus!
Kortom: er was slechts één zaagmolen bij Oosterlittens.
Dick Bunskoeke, 21 jan. 2011