Molen Windlust, Noordwolde

Noordwolde, Fryslân
b

korte karakteristiek

naam
Windlust
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Industriestraat 29
8391 AG Noordwolde
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
02760
oude dbnr.
B112
Meest recente aanpassing
| Molenaar (overleden)
media-bestand
Molen 02760 Windlust (Noordwolde)
Milan Kats (18-3-2023)

locatie

plaats
Noordwolde
gemeente
Weststellingwerf, Fryslân
kadastrale aanduiding
Gemeente Noordwolde, sectie F, nr. 4281
geo positie
X: 205792, Y: 545243
N: 52.89192, O: 6.14191
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde

contact en bezoek

bezoek/postadres
Industriestraat 29
8391 AG Noordwolde
molenaar
Roelof van Wester / Linda de Vries
telefoon
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

Momenteel niet bekend.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Windlust via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, op gemetselde onderbouw
kap
Gedekt met riet
inrichting

Eén koppel 16der kunststenen op windkracht; één koppel 15der kunststenen op de motor; sleepluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met in rood de opschriften 'Anno 1859', daaronder 'Windlust' en daar weer onder 'spt 1961 cel'

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Voeghoutenkruiwerk, kruilier
vlucht
18,00 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 57 kammen
Bovenbonkelaar 28 kammen, steek 12,5 cm.
Spoorwiel 61 kammen
Steenschijflopen 21 staven, steek 9,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5,91

hoogte
van de stelling: 6,00 m.
wiekvorm
Systeem Fauël met automatische remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 354 buiten 1980 1980 buiten aanw. 18,00
Derckx ✉︎ 355 binnen 1980 1980 binnen aanw. 18,00
Pot ✉︎ ? .... 1978< 18
bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Koning ✉︎ 36 1901 1959 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
Anne Piers Fabriek, Oldetrijne (1859)
omwentelingen
geschiedenis

Noordwolde bezit een bijzonder sterk getailleerde achtkante molen. Door deze taille steekt de kap wat ver uit (moest immers genoeg ruimte bevatten voor bovenwiel en vang).

Ontwerper en bouwer was Anne Piers Fabriek uit Oldetrijne, aannemer en molenbouwer. Zijn opdrachtgever was Sytze Pieters Timmerman, bakker te Noordwolde, grootvader van de laatste molenaar-eigenaar.

De molen was eerst een beltmolen. Oprukkende bebouwing noodzaakte de familie Timmerman tot het verhogen als stellingmolen. Tot 1968 zouden de Timmermannen eigenaar blijven.

De eerste knecht van de familie Timmerman was een zekere O. Bel. De volgende was L. Dijkstra. Deze heeft de verhoging van beltmolen naar stellingmolen meegemaakt. Mei 1885 trad Harm van der Weert in dienst. Hij bleef tot 12 mei 1891.
Geerlof Smit werd zijn opvolger en bleef tot 10 mei 1898 in vaste dienst, maar sprong daarna nog regelmatig bij. Cornelis Greven was de laatste knecht op de Windlust. Na een leerperiode bij de vorige knecht Geerlof Smit, trad hij in mei 1906 in vaste dienst.
Molenaar Jan Timmerman (1861-1927) kreeg op 14 november 1891 een zoon en noemde hem Sietze. Deze zou de laatste Timmerman worden die de molen bezat. Cornelis Greven en Sietze Timmerman waren bekende verschijningen in het dorp. Cornelis werd vooral bekend om zijn manier van transporteren van meel en mengvoer. Een grote transportfiets werd volgepakt met zakken van ongeveer 50 kg. per stuk. Temidden van al die zakken zat Cornelis. Het evenwicht was soms wankel: eens brak hij een arm tengevolge van een val tijdens zo'n transport.

In 1921 deed de mechanisatie haar intrede in de molen. In februari van dat jaar kwam er per tram een gloeikopmotor, merk Schless und Rosman, besteld bij Ten Zijthoff & Co te Deventer, naar Noordwolde. Het originele verzendlabel bleef bewaard. Die motor kwam in een klein bijgebouw te staan en maakte de windkracht in principe overbodig. Toch bleef men in eerste instantie ook met de wind malen. Pas in de 30-er jaren schakelde men steeds meer over op de motor en raakte de molen in verval.
In de tweede wereldoorlog werd echter weer veel op windkracht, voor de particuliere consumptie, gemalen.

Na de oorlog ging het snel bergafwaarts. In 1953 stopte Cornelis Greven. Hij had het als molenaarsknecht het langst volgehouden van allemaal. Sietze ging nog een tijdje door met handel in mengvoer. De molen draaide echter niet meer.

In 1959 werd begonnen met een restauratie. Kap, stelling en schoren werden bijna geheel vervangen, de houten as maakte plaats voor een (erg korte) gietijzeren as, ook kreeg de molen fokken met remkleppen en stond er daarna weer als nieuw bij. Het werk werd uitgevoerd door Diek Medendorp uit Zuidlaren.

Op 1 november 1968 overleed Timmermans vrouw, anderhalve maand later Sietze zelf. Bij testament lieten zij al hun bezittingen na aan de stichting De Oosthoek. Deze stichting is een overkoepelende organisatie van nagenoeg alle plaatselijke verenigingen en heeft als doelstelling het behartigen van alle sociale- en culturele belangen in de oosthoek van de gemeente Weststellingwerf. De eerste drie jaren heeft de molen stilgestaan; wel werden de nodige onderhoudsbeurten, zoals verfwerk gedaan.

Van 1972 tot 1975 werd de molen een paar keer per jaar op de wind gezet en in werking gesteld met behulp van een bevriende oud-molenaar. Per 8 mei 1976 werd Sake Bergsma uit Heerenveen de eerste gediplomeerde vrijwillige molenaar hier (en is dat nog steeds).

In 1983 kon de ruwoliemotor, na reparatie, weer voor demonstraties in gebruik worden genomen. In 1996 volgde weer een omvangrijke restauratie.

Bij de storm van 18 januari 2007 werd de molen licht beschadigd, waardoor deze een tijd niet kon draaien. In juni werd de schade hersteld en sindsdien draait de molen als vanouds.

Veel van wat over deze molen bekend is staat opgetekend in de molen zelf: dankzij de schrijf-, plak- en kraskunst van de diverse molenaarsknechten is er op de diverse balken een waar archief te bewonderen.

 

aanvullingen

wetenswaardigheden

Sake Bergsma, hier 48 jaar actief als molenaar, is op 30 oktober 2024 overleden. 

literatuur

De tekst bij "Geschiedenis" is grotendeels ontleend aan een artikel van H.A. Hachmer.

trivia

Op de vangbalk hier lag heel lang een grote zwerfkei voor extra gewicht, maar langzamerhand was die scheef gaan liggen; dit viel niemand op, tot op een dag de kei eraf viel: dóór de vloer van de luizolder én die van de steenzolder. De vloer van de maalzolder hield het wel. Precies één verdieping daaronder stond ... de molenaar.
Nog iets: de muizenpoes hier kreeg hier ca. 150 jaar geleden al een eigen ingang door de molenmuur en kon zo 'desgewenst' dag en nacht achter de muizen aan. Dit 'kattengat' bestaat nog steeds.  

foto's

foto's