Molen De Collse Molen, Eindhoven

Eindhoven, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
De Collse Molen
modeltype
Watermolen
functie
oliemolen, korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1780 of later / 1998
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan en het slaan van olie, thans op vrijwillige basis

adres
Collseweg 5
5641 JN Eindhoven
beek
Kleine Dommel
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
02606
oude dbnr.
B516
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 02606 De Collse Molen (Eindhoven)
Jan Kraker (3-11-2020)

locatie

plaats
Eindhoven
plaatsaanduiding
't Coll
beek
Kleine Dommel
gemeente
Eindhoven, Noord-Brabant
streek
De Kempen
kadastrale aanduiding
Gemeente Tongelre, sectie C, nr, 3849
geo positie
X: 165475, Y: 384042
N: 51.44537, O: 5.53788
biotoopwaarde
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Collseweg 5
5641 JN Eindhoven
molenaar
Edwin van Bussel en anderen
telefoon
040-2812146 (molenaar)
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
zaterdag 9.30 uur - 12.30 uur en op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
Diverse meelproducten
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Collse Molen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Watermolen
krachtbron
water
kenmerken
functie
inrichting

Een koppel 17der en een koppel 14der maalstenen in het linkergebouw; één koppel kantstenen met enkel olieslagwerk in het rechtergebouw.

gangwerk
hout
wateras
ijzer
rad
traditioneel
rad diameter
06,56 m. (linkerrad)<br>5,64 m. (rechterrad).
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
of eerder
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan en het slaan van olie, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
eigendomshistorie

De gemeente Eindhoven is eigenaar sinds 1960, daarvoor was dat W. Rooyakkers

geschiedenis

De molen wordt voor het eerst in 1337 vermeld als banmolen van de Heer van Cuijk. Ook de hertog van Brabant had bepaalde rechten op deze molen. Daarna waren de heren van Mierlo zo'n vijf eeuwen eigenaar.
Dit duurde tot 1859: in dat laatste jaar werd molenaar Johannes Smulders eigenaar, de koopakte passeerde op 20 mei 1859. Latere eigenaren waren Verhagen en W. Rooyakkers; deze laatste verkocht de molen in 1960 aan de gemeente Eindhoven.

Staat hier dus al eeuwen een molen en zijn de waterrechten navenant oud: de kern van de huidige gebouwen moet dateren van een grondige herbouw in de late 18e eeuw.

In 1927 noteerde A. ten Bruggencate, secretaris van vereniging De Hollandsche Molen, de 'Kollensche watermolen' als koren- en houtzaagmolen. Het zaagwerk werd kennelijk door hetzelfde rad als van de korenmolen aangedreven, het rechter-rad was toen al niet meer aanwezig, dat moet in de vroege 20ste eeuw verdwenen zijn. In dat rechtergebouw was zeer lang een oliewerk ondergebracht. Hiervan restte tenslotte alleen nog het koppel kantstenen. Het slaan van olie moet reeds vóór 1900 beëindigd zijn: uit archiefstukken, in het bezit van de familie Smulders, blijkt dat nog wel olie wordt ingekocht, maar geen zaden meer.
Wat de status als houtzaagmolen betreft: hierover is vrijwel niets bekend. Er zijn vage aanwijzingen dat er ooit hout voor sigarenkistjes is gezaagd, maar veel heeft dat vermoedelijk niet voorgesteld.

Na 1960 brak een periode van stilstand en verval aan. In 1975 volgde restauratie van het linkergebouw, de korenmolen. Deze werd weer maalvaardig gemaakt en was sindsdien ook geregeld in bedrijf.

Daarna is diverse malen nagedacht over de mogelijkheid, de oliemolen te reconstrueren. In 1998 werd dat werkelijkheid, met het het aanbrengen van een nieuw waterrad met alle bijbehorende waterwerken. Hiermee was de Collse molen na zo'n 100 jaar weer een dubbele watermolen.
Vijf jaar later, 2003, heeft men het oliewerk maalvaardig gereconstrueerd. Op 24 augustus 2003 werd deze oliemolen met een groot feest officieel in gebruik genomen. Er wordt regelmatig olie geslagen.

Opmerkelijk detail: om het aswiel van de oliemolen bevindt zich een vang; het is dus mogelijk om de molen snel te stoppen zonder de watertoevoer af te sluiten. Een soortgelijke constructie bevindt zich verder alleen in de (dichtbij gelegen) Opwettense molen; daar vanwege het vroegere zaagwerk.

 

aanvullingen

wetenswaardigheden

Vincent van Gogh schilderde in zijn Nuenense periode (1883-1885) deze 'molen van Kol', destijds nog een dubbele molen. Dit schilderij bevond zich jarenlang in een particuliere collectie te New York; eind 2017 slaagde het Brabants Museum erin, dit schilderij via een veiling aan te kopen.
Overigens was dit schilderij voor deze verkoop al bekend. Mede naar aanleiding van hoe Van Gogh de molen heeft geschilderd heeft men bij de grote restauratie/reconstructie van 2003 de bestaande donkere dakpannen vervangen door rode exemplaren.

foto's

foto's