Molen Opwettense Watermolen, Opwetten

Opwetten, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
Opwettense Watermolen
modeltype
Watermolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis; café -restaurant

adres
Opwettenseweg 203
5674 AC Nuenen
beek
Kleine Dommel
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
02605
oude dbnr.
B575
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 02605 Opwettense Watermolen (Opwetten)

Lukas Vandael (10-03-2024) 

locatie

plaats
Opwetten
beek
Kleine Dommel
gemeente
Nuenen, Gerwen en Nederwetten, Noord-Brabant
streek
De Kempen
kadastrale aanduiding
Gemeente Nuenen, sectie D, nr. 3863
geo positie
X: 164893, Y: 385622
N: 51.45959, O: 5.52955
biotoopwaarde
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Opwettenseweg 203
5674 AC Nuenen
molenaar
Martijn Coenraads en anderen
telefoon
06-5261 2522 of 06-5139 2051
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
ja
op afspraak
ja
openingstijden

In de regel zondagmiddag en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie

Molenmeel en diverse bakmixen

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Opwettense Watermolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Watermolen
krachtbron
water
kenmerken
functie
inrichting

Eén koppel 17der blauwe en één koppel 17der kunststenen; sleepluiwerk; mengketel; restanten van een zaagwerk

Van het oliewerk (in het linkergebouw) resteert alleen het aswiel.

gangwerk
wateras
rad
traditioneel
rad diameter
09,30 m. en 07,50 m.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis; café -restaurant

omwentelingen
geschiedenis

Deze onderslag-watermolen werd rond de 11e eeuw gebouwd als ban-korenmolen op de Kleine Dommel. Een gedeelte van de molen heeft dienst gedaan als olie-, houtzaag- en volmolen. Het achterste deel was ook in gebruik als leerlooierij.
In de 14e eeuw was de molen eigendom van de Heren van Cuyk en Mierlo, daarna van de Bossche eigenaars Dicbier van laatstgenoemde Heerlijkheid.

1743 is vaak genoemd als bouwjaar, maar ook dat is niet juist. Vóór 1726 was Wilhelmus van der Meulen uit Stiphout eigenaar. In dat jaar gaf Johannes Sengers gaf zijn zoon Theodorus opdracht om deze molen te kopen. Johannes bezat op dat moment al een deel van de molen als erfdeel. De andere erfgenamen heeft hij dat jaar uitgekocht. Vanaf 1726 tot en met de vererving aan Gerardus van Hoorn in 1916 heeft de molen altijd Jansmolen geheten en was in bezit van de familie Sengers.

De huidige molen moet dateren uit 1765 en mogelijk nog iets later: op 10 november 1764 was vrijwel het gehele molencomplex door brand verwoest, waar. Vanaf het daaropvolgende jaar moet alles zijn herbouwd. Gezien de grootte van het complex zal dit niet in zeer korte tijd zijn gebeurd.

Het hoge gebouw met het grote rad is de korenmolen; het lage gebouw herbergde vroeger een oliemolen; in het hoge gedeelte was destijds ook een houtzaag-inrichting gevestigd. De korenmolen is compleet en in principe maalvaardig; van het zaagwerk zijn restanten aanwezig en het oliewerk is geheel verdwenen; alleen buiten staan nog twee kantstenen los opgesteld.

Tegenwoordig is deze molen ook weer regelmatig in bedrijf en wordt er voor een bakker en particulieren gemalen.

Een bijzonderheid aan de inrichting is het ontbreken van de steenkraan. De stenen worden in de Opwettense Watermolen gelicht met behulp van de steenreep. Alle voorzieningen hiervoor zijn nog aanwezig.

Begin 2014 waren er plannen om het oude oliemolengebouw te gaan gebruiken voor horeca-doeleinden, evenwel zonder de sfeer van de molen aan te tasten.

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt tegenwoordig nooit anders vernoemd dan naar het gehucht nabij Nuenen, waar hij staat. In het verleden werd ook de naam "St. Antoniusmolen" gebruikt, naar Sint Antonius Abt, aan wie op ca. 200 meter van de molen ook een kapel gewijd was.
Vanaf 1726 tot en met de vererving aan Gerardus van Hoorn in 1916 werd de molen Jansmolen genoemd.

unieke eigenschap

De watermolen met het grootste waterrad van Nederland.

Als één van de zeer weinige watermolens heeft het aswiel een vang; een voorziening uit de tijd, dat de molen ook als houtzaagmolen functioneerde.

literatuur

Piet-Hein van Halder, De Opwettense Watermolen. Eigen uitgave 2022.

trivia

Het naastgelegen muldershuis heeft een gevelsteen, die herinnert aan de 100ste verjaardag van molenaar Piet van Hoorn (1873 - 1973). Van Hoorn heeft als kind Vincent van Gogh nog gekend. Die woonde toentertijd als domineeszoon in de pastorie te Nuenen en kwam ook deze molen schilderen. De jonge Piet van Hoorn vond Van Gogh geen gek (zoals velen hem bevonden) maar wel een zonderling. 

foto's

foto's