- naam
- Molen Weel en Braken
- modeltype
- Wipmolen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
Vh. bemalen van de polder Weel en Braken, thans buiten bedrijf
- adres
-
Braken 11
1713 GC Obdam - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 02549
- oude dbnr.
- B688
- Meest recente aanpassing
- | Foto
Molen Weel en Braken, Obdam
Obdam, Noord-Holland
b
locatie
- plaats
-
Obdam
- gemeente
- Koggenland , Noord-Holland
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Obdam, sectie E, nr. 417
- geo positie
-
X: 122256, Y: 520109N: 52.66746, O: 4.90316
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Zeer groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Braken 11
1713 GC Obdam - molenaar
- Joost Bol
- telefoon
- 06 25746890
-
joostbol@outlook.com
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- nee
- open op zondag
- ja
- op afspraak
- ja
- openingstijden
- in de regel op zondag, als de molen draait en op afspraak
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Molen Weel en Braken via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Wipmolen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ondertoren deels met hout, deels met riet gedekt
- kap
- Gedekt met verticale planken; geheel geteerd
- inrichting
Houten vijzel Ø 1,48 m. met drie gangen.
- versieringen
Eenvoudige makelaar, geheel geteerd. Verder kent deze zeer sober uitgevoerde molen geen versieringen.
- plaats bediening
- grondzeiler
- plaats kruiwerk
- middenkruier
- kruiwerk
- Zetelkruiwerk; kruihaspel
- vlucht
- 19,05 m.
- vang
- Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met klos; vangstok. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 46 kammen
Bovenschijfloop 24 staven, steek 13,0 cm.
Onderbonkelaar 28 kammen
Vijzelwiel 38 kammen, steek 11,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,41- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Straathof 262 buiten 2011 2012 buiten aanw. 19,05 Straathof 263 binnen 2011 2012 binnen aanw. 19,05 Pot 2593 binnen 1926 1926? binnen 2012 19,20 Pot 2035 buiten 1906 1906? buiten 2012 19,20 - wiekverbeteringen
Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Schretlen & Co, D.A. 238 1886 1886? aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 31212
- inventarisnummer
- NH049
eigendom
- eigenaar
- Stichting De Westfriese Molens
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
Vh. bemalen van de polder Weel en Braken, thans buiten bedrijf
- omwentelingen
- eigendomshistorie
De Stichting De Westfriese Molens is eigenaar sinds 2014. De Stichting Wipmolen Obdam, tot dan eigenaar, is vervolgens opgeheven.
- geschiedenis
-
De molen van de voormalige polder Weel en Braken bemaalde deze 76 ha. grote polder als onderbemaling op de polder Obdam. De polder is ontstaan door het droogmaken van een aantal in de polder Obdam gelegen meertjes (of braakjes). Het octrooi tot droogmaking van de vier braakjes onder Obdam, groot tezamen ruim 68 morgen (en later verdeeld in negen poldertjes), werd op 19 januari 1632 verleend aan Jhr. Jacob van Wassenaar, Heer van Obdam, Hensbroek enz. De negen omdijkte en van elkaar gescheiden poldertjes waren oorspronkelijk door acht duikers onder de sloten van de polder Obdam door met elkaar verbonden. Twee ervan, de Weel en de Poel lagen ten westen van het dorp, de overige ten oosten ervan.
Op een in 1680 uit gegeven kaart staan op de Zuiderbraak twee molens aangegeven, waarvan de huidige molen de zuidelijke is. Waarschijnlijk werd het poldertje droog gemaakt en tot in de 18de eeuw bemalen door twee wipmolentjes, waarvan wordt aangenomen dat ze samen een tweegang vormden. Blijkbaar hadden de bedijkers zich verplicht de bemaling van de polder Obdam te versterken met een op de Ringsloot uitmalende extra molen. Op eerder genoemde kaart staat deze met daarbij de vermelding 'Juffermole' getekend op bet buitendijks gelegen boezemland, ongeveer ter hoogte van bet huidige gemaal van de polder Obdam.
Uit een contract tussen de regenten van Obdam en de Ingelanden van de Braakpolder van 29 maart 1690, blijkt dat men deze molen, die indertijd voor gezamelijke rekening werd gebouwd en waarvan de kosten en het onderhoud volgens een bepaalde sleutel over beide was verdeeld, nu kon afbreken. De Juffermole zou worden verkocht tot voordeel van beide polders, mits Obdam de beide grote poldermolens, die door haar waren gebouwd in maalvaardige staat zou houden.
De gang van twee wipmolentjes die als zodanig tot enkele jaren geleden in de verkaveling goed te herkennen was, zal vanwege vervijzeling van één van de molens in de 18de eeuw zijn opgeheven. De noordelijke van beide molens, de bovenmolen, zal in verband hiermee zijn verdwenen. Waarschijnlijk heeft hierbij de naburige polder De Berkmeer, die in 1725 als eerste in deze omgeving de vijzel invoerde, voor deze bemalingswijziging model gestaan. De nu nog bestaande molen, vroeger de ondermolen, zal hiervoor een aanmerkelijk eind zijn gerezen.
Door middel van een hogere stenen voet zal bij op een aan de polder Obdam aangepast niveau zijn gebracht, wat een verklaring kan zijn voor zijn nogal hoge ligging. Blijkens de kadastrale kaart van 1825 was de huidige molen toen al vervijzeld en de enige bemalingsinrichting voor deze polder.
In 1856 is de watergemeenschap tussen de westelijke en oostelijke poldertjes verbroken en is op de Weelpolder een kleine wipmolen met vijzel gebouwd. Deze kleine onbewoonde molen is in 1934 vervangen door een windmotor.
De oostelijke poldertjes werden tot 1966 uitsluitend op windkracht bemalen door de nu nog bestaande molen. In dat jaar werd de bemaling overgenomen door enkele kleine elektrisch gedreven pompjes, waarna de molen nauwelijks dienst meer heeft gedaan.
Als gevolg van een rond 1970 uitgevoerde ruilverkaveling in de polder Obdam is het polderpeil ca. 1,05 m. verlaagd, daarmee kwamen alle onderbemalingen te vervallen.
De polder Weel en Braken werd later opgeheven en in 1972 volgde verkoop van molen en molenaarswoning aan de gemeente Obdam. Niet lang daarna nam een speciaal voor deze molen opgerichte stichting het eigenaarschap over. In 1973-1974 is de molen deels gerestaureerd en sindsdien wordt hij met enige regelmaat weer in werking gesteld, zij het - door de verlaging van het polderpeil - alleen nog in circuit.
Vanwege de slechte staat van beide roeden werd de molen in april 2008 stilgezet. Nieuwe gelaste roeden werden gestoken op 31 januari 2012, waarna de molen weer maalvaardig werd.
Constructief bezien is dit een opmerkelijke wipmolen: de ondertoren heeft in elk veld onder andere over de volle hoogte een groot veldkruis. Ook is de toren in de loop der tijd versterkt met extra ijzeren verbindingsmiddelen. De buitenzijde is onderaan bekleed met een getrapte weeg en pas op ca. 2 meter hoogte begint de rietbedekking.
Koker en bovenhuis zijn zo te zien al eens vernieuwd, vermoedelijk in de vorige eeuw. Ook bovenwiel en -schijfloop lijken al eens vernieuwd te zijn. De stutvang is ooit gewijzigd in een Vlaamse vang.
aanvullingen
- toelichting naam
Deze molen is vernoemd naar de polder die hij kon bemalen.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen