Molen Martinus, Beugen

Beugen, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
Martinus
modeltype
Ronde molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Molenstraat 24
5835 AZ Beugen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01964
oude dbnr.
B501
media-bestand
Molen 01964 Martinus (Beugen)
Theo van Hest (25-6-2020)

locatie

plaats
Beugen
gemeente
Land van Cuijk, Noord-Brabant
streek
Land van Cuijk
kadastrale aanduiding
Gemeente Boxmeer, sectie G, nr. 1646
geo positie
X: 192993, Y: 409817
N: 51.67586, O: 5.93649
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenstraat 24
5835 AZ Beugen
molenaar
Harm van Es / Pieter Aarts / Marko Sturm
telefoon
06-51946318
website
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Woensdag 9.00 - 14.00 uur, zaterdag als de wimpel wappert of op afspraak (per e-mail).

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Martinus via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, beltmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Twee koppel 16der kunststenen; sleepluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, creme geverfd, rood afgebiesd met in grote opgelegde letters: "MARTINUS".

Achterbaard, in dezelfde kleurstelling als de andere baard, met het jaartal "1868" en daarnaast enige geverfde versieringen. 

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels. Kruilier.
vlucht
24,20 m.
vang
Vlaamse vang; 4 vaste stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel. Pal (Vlaams).
overbrenging

Bovenwiel 54 kammen
Bovenschijfloop 24 staven, steek 14,9 cm.
Spoorwiel 79 kammen
Steenschijflopen 30 staven, steek 9,6 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5,92

hoogte
van de belt: 2,75 m.
wiekvorm
Systeem Van Bussel met neusremkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 29, Beijk
Beijk
✉︎ 29 binnen 2021 2021 binnen aanw. 24,20
media-bestand
Roede 30, Beijk
Beijk
✉︎ 30 buiten 2021 2021 buiten aanw. 24,20
media-bestand
Roede g.n., Beckers
Beckers
✉︎ g.n. binnen 1977 1978 binnen 2021 24,20
Beckers ✉︎ g.n. buiten 1977 1978 buiten 2021 24,20
Fransen ✉︎ g.n. binnen 1908 1908? binnen 1977? 25,00
Fransen ✉︎ g.n. buiten ? ? buiten 1974 24,70
bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As g.n., onbekend
onbekend
✉︎ g.n. ? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
eigendomshistorie

De gemeente Land van Cuijk is eigenaar per 1-1-2022, daarvoor was dat de per die datum opgeheven gemeente Boxmeer sinds 1974. 

geschiedenis

In 1866 werd door Bartholomeus Heijs, eigenaar van standerdmolen De Heidebloem (gelegen aan de spoorlijn Nijmegen-Venlo tussen Beugen en Rijkevoort), aan de gemeente toestemming gevraagd om op het Viltse Veld te Beugen een stenen beltmolen te mogen bouwen. In 1868 kwam die molen gereed.
Uit bouwhistorisch onderzoek is gebleken dat bij de bouw gebruik is gemaakt van onderdelen van een wipmolen, zoals bovenwiel, schijfloop en kapspanten. Uit onderzoek aan de draagbalk van de koningspil is gebleken dat deze wipmolen ongeveer van het jaar 1702 geweest moet zijn. In deze molen zijn nog meer onderdelen hergebruikt: op één van de zolders zijn houten roeden als afzetting te zien, maar of dit fragmenten uit de eigen roeden zijn is niet duidelijk.

In 1917 werd de molen verkocht aan Martinus van den Berg, tot die tijd mulder te Sambeek. Ruim dertig jaar later volgde Gerrit van den Berg zijn vader op. Gerrit heeft het molenaarsvak tot in 1955 uitgeoefend. Daarna stond de molen stil en raakte langzaam maar zeker in verval.

In 1974 heeft de gemeente Boxmeer de molen gekocht; in 1977 volgde opdracht tot restauratie aan molenmaker Beckers uit Bredevoort. Kap en staart werden vrijwel geheel vernieuwd (de oude lange spruit en schoren bleven bruikbaar) en de nieuwe roeden kregen het systeem Van Bussel. Ook kwam er een nieuw koppel 16der stenen. Op 16 september 1978 nam men de molen feestelijk in gebruik. 

Vanaf 1978 is de molen draaiende gehouden door vrijwillige molenaars, de eerste jaren door Theo van Bergen en later door Frits Harteman en Hans Heijs, de laatste achterkleinkind van stichter Bartholomeus Heijs. Vervolgens maalde Ben Verheijen hier.

In 1996 volgde bijzonder herstel, noodzakelijk vanwege de aantasting van cruciale balken door de bonte knaagkever. Dankzij een conserveringsmethode op basis van verhitting van het hout en restauratie met epoxyhars konden de authentieke (wipmolen)onderdelen behouden blijven.

In 2020 bleek het gevlucht aan vervanging toe en was ook ander werk nodig. Tot het zover was, heeft men de molen wel laten draaien, maar gematigd. 
In augustus 2021 werden op één dag de nieuwe roeden en ook een lange en korte spruit gestoken. Kort daarop kon als vanouds weer worden gedraaid. Rondom de kap is een goot aangebracht; het regenwater wordt vervolgens via een pijp aan de achterzijde van de staartbalk afgevoerd.

aanvullingen

toelichting naam

De naam Martinus werd gegeven bij de ingebruikstelling op 16 sept. 1978, naar Martinus van den Berg, die deze molen in 1917 kocht. Eerder is deze molen wel "Zeldenrust" genoemd.

trivia

In de nadagen van de Tweede Wereldoorlog kreeg deze molen tijdens gevechten een voltreffer op de kruilier. Die werd vernield; de rest van de molen bleef onbeschadigd. Enige tijd later bleek de kruibok van de door oorlogsgeweld onherstelbaar beschadigde standerdmolen "De Warande" in het nabije Boxmeer te koop. De broer van molenaar Van den Berg, kennelijk de betere zakenman, toog naar Boxmeer en kwam vervolgens met de kruibok én de molenaarsdochter thuis!

foto's

foto's