Molen De Vos / Heense Molen, Heensche Molen

Heensche Molen, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
De Vos / Heense Molen
modeltype
Ronde molen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Rijksweg 51
4681 RC Nieuw-Vossemeer
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01869
oude dbnr.
B531
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 01869 De Vos / Heense Molen (Heensche Molen)
Ton Koorevaar (7-7-2011)

locatie

plaats
Heensche Molen
gemeente
Steenbergen, Noord-Brabant
streek
De Westhoek
kadastrale aanduiding
Gemeente Nieuw-Vossemeer, sectie B, nr. 1366
geo positie
X: 75881, Y: 402191
N: 51.60303, O: 4.24514
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Rijksweg 51
4681 RC Nieuw-Vossemeer
molenaar
Jan-Willem van Beers / Ger van Dijk / Lucien van Loon
telefoon
0167-850917
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Vos / Heense Molen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, geheel gewit
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Twee koppel 17der kunststenen; sleepluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met het opschrift '1714' en 'De Vos'.

Kleine gevelsteen met de opschriften '1837', 'HN' en 'AV'.

Gevelsteen, grotendeels verweerd (die nog maar eens ontcijferd moet worden).

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; kruilier
vlucht
24,00 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 75 kammen
Bovenschijfloop 39 staven, steek 13,8 cm.
Spoorwiel 80 kammen
Steenschijflopen 26 resp. 24 staven, steek 9,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5,92 en 1 : 6,07

hoogte
van de berg: ca. 4,00 meter
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 348 buiten 1980 1980 buiten aanw. 24,00
Derckx ✉︎ 349 binnen 1980 1980 binnen aanw. 24,00
Pot ✉︎ 2719 binnen 1934 1934? binnen 1980 24,00
Pannevis ✉︎ g.n. buiten ? buiten 1980 24,00
wiekverbeteringen

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 544, Penn & Bauduin
Penn & Bauduin
✉︎ 544 1909 aanw. 05,30
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
eigendomshistorie

Gemeente Steenbergen is eigenaar sinds 1997, daarvoor de vm. gemeente Nieuw-Vossemeer; daarvoor A. Baauw

geschiedenis

Deze molen is gebouwd in 1714 als opvolger van een in dat jaar omgewaaide standerdmolen. Diverse onderdelen daarvan heeft men in de huidige molen, de eerste stenen molen van West-Brabant, verwerkt.

Voor een grondzeiler is de opzet opmerkelijk en doet denken aan 'De Zwaan' te Lienden: grote inrijpoorten (oorspronkelijk één, twee sinds ca. 1839) en de maalzolder op de eerste verdieping. Overigens staan beide poorten niet recht, maar iets gedraaid ten opzichte van elkaar.

Deze molen stond vanouds goed in de wind en heeft nooit een wiekverbetering gekregen. Tot 1961 werd er op windkracht gemalen; dat hield ineens op toen de al tamelijk slechte kap tijdens het kruien verzakte en vastliep. Hierna bleef de molen vervolgens heel lang op het noordoosten staan.

In 1979, toen de molen werd overgenomen door de gemeente, was de toestand zeer slecht. De restauratie werd gegund aan de fa. Van Beek, maar uitgevoerd door de fa. Bos uit Almkerk. Kap en wiekenkruis werden vernieuwd; ook het metselwerk moest zeer grondig worden aangepakt.

Opvallende details waren de ijzeren vangstok en het ontbreken van een vanghaak: het vangtouw werd tijdens het malen simpelweg aan de staartbalk vastgezet. De vanghaak werd los in de molen bewaard....

Eigenaren waren onder meer:

  • Jan de Bruijn 1815 - 1837
  • Ary Jacobus van Nieuwenhuijzen 1837 - 1866
  • Willem Bierens Rzn. 1866 - 1881
  • Jacoba Johanna Bierens-Beurkens 1881 - 1890
  • Johannes Pieter Vogelaar 1890 - 1899
  • Adriaan Jan de Wit 1899 - 1927
  • Kornelis Petrus Marinus Huijsmans 1927
  • Antonius Petrus Maria Peeters 1927 - 1929
  • H. Akkermans 1929 - 1930
  • Cornelis Jacob Bart Zeedijk 1930 - 1957
  • Arie Baauw 1957 - 1979
  • Gemeente Nieuw-Vossemeer 1979 - 1997
  • Gemeente Steenbergen 1997 - heden

 

De molen vormde voorheen tezamen met molenaarswoning en schuur een zeer fraai geheel. Helaas brandde de woning in 1992 af en werd de schuur in 1998 wegens bouwvalligheid gesloopt en vervangen.

 

aanvullingen

toelichting naam

De aanduiding "Heensche Molen" is al zeer oud en dateert minimaal van 1866. In de Zierikzeesche Nieuwsbode van 11 april 1866 wordt de molen per advertentie onder die naam te koop aangeboden.

literatuur

L. Baauw en T. Meesters: Korenmolen "De Vos" te Heense Molen. In historisch en technisch perspectief bekeken. Uitgave Vereniging 'De Westbrabantse Molens'. Roosendaal 2000.
Heense Molen: voortbestaan kleinste motormaalderij van Nederland op het spel!, in: Molenwereld 134 (feb. 2010), pp. 64 - 68.

foto's

foto's