Molen De Stinkmolens I, II en III, Apeldoorn

Apeldoorn, Gelderland
v

korte karakteristiek

naam
De Stinkmolens I, II en III
modeltype
Watermolen
functie
zeemleermolen, papiermolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
beek
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01860
oude dbnr.
V2956
Meest recente aanpassing
media-bestand
Molen 01860 De Stinkmolens I, II en III (Apeldoorn)
ansichtkaart nr 23 serie 3 Vrienden van de Veluwse Waterradmolens

locatie

plaats
Apeldoorn
plaatsaanduiding
Vlijtseweg
beek
gemeente
Apeldoorn, Gelderland
streek
Veluwe
kadastrale aanduiding 1811-1832
Apeldoorn I (4) 1142 Marten Hanlé, papierm.
geo positie
X: 195028, Y: 471972
N: 52.23436, O: 5.97316

constructie

modeltype
Watermolen
krachtbron
water
kenmerken
functie
gangwerk
wateras
rad
rad diameter
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
- 1691
verdwenen
1931 - 1937 - 1939 gesloopt
geschiedenis
De noordelijke molens aan de Grift te Apeldoorn vormden het grote complex de 'Stinkmolens'. In 1610 werd hier een zeemleermolen gesticht. De bereiding van zeemleer verspreidde een nare stank door het gebruik van amoniakhoudende vloeistoffen. Vandaar de naam, die ook bleef toen de papierfabricage hier ter hand werd genomen. In de loop van vele jaren groeide het uit tot een complex van molens ter weerszijden van de Grift, ten slotte met vier bovenslagraderen. De molens bleven in werking tot in de jaren
dertig. In 1937 werd het eerste gebouw gesloopt ten behoeve van de verbreding van de Vlijtseweg, die tussen de molens en het Apeldoorns Kanaal loopt. Twee jaar later liet de gemeente Apeldoorn ook het andere gebouw afbreken.

Informatie van Frans Kerstens

aanvullingen

trivia
Er waren al eerder molens.
Het complex bestond uit 3 molens.
Molen nr 1 werd in 1610 gesticht ( een runmolen,vanddar de naam Stinkmolen) , Molen nr 2 in 1626 en na brand in 1778 herbouwd.
Molen nr 3 werd in 1691 gesticht.

Het waren de laatste papiermolens in Apeldoorn. In 1932 werd de gemeente eigenaar en sloopte molens nr 1 en 2.
Na WO II werd nr 3 gesloopt.
Tot in de jaren 60/70 waren er nog restanten. De molens stonden op beide oevers van de Grift en er waren 4 raderen en een stoommachine. De molen op de rechteroever verdween in 1937,die op de linkeroever in 1939. Er liggen thans in 2002 nog enkele restanten .Een van de raderen werd nog voor de zaagmolen verderop gebruikt

Informatie ingezonden door Wibo Jellema

-X-

Tijdens het herstellen van De Grift is 10 juli 2007 een deel van de oude Stinkmolen boven de grond gekomen.

De watermolen stond langs de Vlijtseweg, bij de hoek met Anklaarseweg weg. Hij werd na de oorlog definitief gesloopt.

Stadsarcheoloog Maarten Wispelwey en Diederik Brem, projectleider bij het Waterschap Veluwe, hopen dat de historische vondst voor de toekomst veilig wordt gesteld. Of het zover komt is de vraag, maar de intenties zijn er in ieder geval. "Dit was als een soort rustpunt langs De Grift ingetekend", zegt Wispelwey. "Het zou goed binnen de plannen passen om daar de Stinkmolen een plaats in te geven."

,,Helemaal nieuw is het natuurlijk niet dat de Stinkmolen daar heeft gestaan'', zegt Peter Otterloo, bestuurslid van de Vereniging Oud Apeldoorn (VOA). ,,Er was altijd nog een stukje van een molensteen zichtbaar, tegen het hek van Robur aan. Maar dan moest je wel weten waar het precies lag.'' Toch spreekt Otterloo over een 'heel belangrijke historische vondst'. ,,Cultuurhistorisch is deze plek van onschatbare waarde. Apeldoorn is groot geworden door het papier en de bijbehorende molens. Feitelijk heeft het dorp haar bestaan daar aan te danken.''

De eerste Stinkmolen, in totaal lagen er drie waterraderen vlakbij elkaar, dateert van rond 1610. Het ging aanvankelijk om een zeem- en leermolen. Bij de bereiding van zeem werd onder andere gerotte urine gebruikt. Die nare geur bezorgde de molen al snel de naam Stinkmolen. In 1648 kwam met Bartolt Dercksen de eerste papiermaker in de Stinkmolen.

Naast diverse molenstenen zijn ook de fundamenten weer zichtbaar. Een deel van de voormalige Stinkmolen ligt op het terrein van voetbalclub Robur et Velocitas. ,,Het zou heel mooi zijn als we daar ook mogen graven'', zegt Wispelwey. Daarnaast moet er ook dichter langs de Vlijtseweg nog het nodige te vinden zijn.

In overleg met de aannemer bekijken Waterschap Veluwe en de gemeente Apeldoorn waar er naar de restanten kan worden gegraven.

In totaal heeft De Grift in Apeldoorn tien watermolens van water voorzien.

jnjv. Bron: de Stentor, 11 juli 2007.