Molen Groot-Limmerpolder, De Zuidermolen, Akersloot

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1589

verdwenen

1879

gesloopt

geschiedenis

Al kort voor 1544 werd het gebied van deze polder van de Schermer afgekaad en onder bemaling gebracht.

De Spaanse legerbenden die deze streken doortrokken om in 1573 Alkmaar te belegeren, hebben naast veel andere gebouwen ook deze molens vernield. Nadat de uitwateringssluis na hun aftocht was herbouwd en de sluistochten waren verruimd, bleek toch weer behoefte aan bemaling. Bij besluit van 13 oktober 1588 verklaarden de Staten dat de oprichting van twee achtkante molens nodig was en dat hiervoor toestemming werd verleend. Vrij spoedig hierna moet met de uitvoering van de plannen zijn begonnen. Al in het daarop volgende jaar werd te kennen gegeven dat de molens waren geplaatst en in de zomer van 1591 verzochten de molenmeesters van de twee poldermolens voor de polder van Limmen, Bakkum en Akersloot om de algemene rekening van de oprichting te mogen doen.

Na de droogmaking van de grote meren konden de beide molens als gevolg van de hieruit voortvloeiende hogere opmaling en de verminderde lozing van de sluis de polder op zeker moment niet meer voldoende op peil houden. Bij octrooi van 14 maart 1651 werd daarom door de Staten vergunning verleend om nog een derde molen te bouwen. Er zijn echter geen aanwijzingen dat deze derde molen ook inderdaad is gebouwd. Op een in 1680 verschenen kaart is hij in elk geval niet aangegeven.

De Bakkumerpolder en de Smalpolder waren zonder enige afscheiding met de Groot-Limmerpolder verenigd en maakten daarvan deel uit.

De Groot-Limmerpolder werd bemalen door twee windmolens, de Noordermolen en de Zuidermolen. Op de plaats van de Zuidermolen werd in 1879 het stoomgemaal gebouwd. Hierbij werd gebruik gemaakt van de bestaande vijzelkom met waterlopen en de houten vijzel. De bouwkosten konden zodoende gedrukt worden. Het gemaal (en daarvoor de molen, en tegenwoordig het moderne gemaaltje) maalde via een sloot uit in de Oude Nie en vandaar in het Lange Meer.

De houten vijzel werd in 1882 vervangen door een ijzeren exemplaar van IJzergieterij De Prins van Oranje uit Den Haag. Na veertig jaar dienst werd de stoommachine in 1919 vervangen door een 80 pk draaistroom-electromotor van Brown Boveri. Het gemaal behoort sinds 1990 aan de Waterstaatkundige Stichting Gemaal Limmen 1879. Het complex staat op de provinciale monumentenlijst van NH.

De Noordermolen is inmiddels formeel buiten bedrijf, maar maalt nog regelmatig.

Bronnen:
- Nederlandse Molendatabase.
- MOLENPOST nummer 24, de NOORDERMOLEN, NH 092 werkend, dtb. 625. Verzameling H. van der Kaay.
- MOLENS IN N.H. 1981 met kaart van de molens (Nummer a.)
- "De zeeweringen en waterschappen van Noordholland", derde uitgaaf, D. Kooiman, 1936.