Molen Alphen-Grootepolder, De Groote Molen, Alphen aan den Rijn

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1840

verdwenen

1910

afgebroken

voorganger

Alphen aan den Rijn (Alphen-Grootepolder, De Groote Molen)

geschiedenis

Bij de overgang van de Hooftstraat in de Oudshoornseweg, ter hoogte van de voormalige Heulbrug, werd in 1520 een vaart gegraven voor de verbinding van 'de Oudshoornse Buurt' , wat later de Ridderbuurt werd genoemd. De bewoners van die buurt werden uit hun isolement verlost. Via deze Vaarsloot werd na de bedijking van de Groote en Kleine Polders, ten westen en ten oosten van deze sloot, vanaf 1565 ook het overtollige water uit de polders afgevoerd.

De Kleine Polder werd gesticht in 1565 en de Groote Polder in 1572. Daarvoor waren molens nodig om het hoogteverschil tussen de polderniveaus en de Vaarsloot te overbruggen.
Bij de stichting van de Groote Polder van Oudshoorn werd voor bemaling gebruik gemaakt van een paardenmolen.
Deze werd in 1577 vervangen door een wipwatermolen. In het begin van de 18e eeuw werd het noordelijke deel van de Groote Polder, maar ook het noordelijke deel van de aangrenzende Kleine- en Kalkovense Polders opgenomen in een verveningsprogramma dat tussen Oudshoorn en Woubrugge werd uitgevoerd. Verschillende polders of delen daarvan werden daartoe door één ringdijk omgeven.
Zo onstond in 1736 de Vierambachtspolder die vervolgens met twaalf molens werd drooggemalen. De huidige Dijksloot, voorheen de 'Duijckerwetering' vormde de zuidgrens van de Vierambachtspolder. De Groote-, Kleine- en Kalkovense Polders waren daardoor vanaf 1736 veel kleiner geworden.
Tussen deze polders werden daarom duikers aangelegd en de molens werden in 1740 en 1766 afgebroken. Vanaf 1740 werden de drie polders verenigd en door de molen van de Groote Polder bemalen. Deze stond aan de Vaarsloot op de grens van de Kleine en Groote Polder, ter hoogte van de huidige Mozartsingel, en het eind van de Obrechtshof. De nieuwe polder kreeg de naam van de oorspronkelijke polders: De Groote-, Kleine- en Kalkovensche Polder. De molen heeft tot 1840 dienst gedaan en op diezelfde plaats werd toen een nieuwe grote wipwatermolen gebouwd. Ter plaatse van de molen was in de Vaarsloot een stenen schutsluis gebouwd. Daarmee kon het verschil in waterpeil tussen de voor- en achterboezem van de polder worden overbrugd. De voorboezem mondde uit in de Oude Rijn ongeveer op de plaats waar de Hooftstraat overging in de Oudshoornseweg

De laatste molenaar was Jacob van Gorkum die van 1890 tot 1910 de molen bediende.
In 1910 ging hij met pensioen. De molen werd in datzelfde jaar afgebroken en vervangen door een stoomgemaal. Dhr. Bierman werd de machinist. Dit gemaal werd in 1942 buiten werking gesteld maar de gebouwen en de woning bleven staan totdat Ridderveld I werd gebouwd.
In 1942 kreeg de polder een nieuw bemalingsysteem en werd een gemaal aan de Kromme Aar gebouwd nabij de huidige Golfclub Zegersloot. Het gedeelte van de Vaarsloot in de Groote-, Kleine- en Kalkovensche Polder is inmiddels gedempt. Maar het gedeelte van de sloot, dat na 1736 in de Vierambachtspolder kwam te liggen, bestaat nog en wordt begrensd door de straten Nettelhorst, Doornenburg en Langenhorst. De Dijksloot markeert nog steeds het hoogteverschil tussen Ridderveld I en Ridderveld II. Dit hoogte verschil is terug te leiden tot het hoogteverschil van de Groote-, Kleine- en Kalkovensche Polder en de verveende Vierambachtspolder. De foto is van omstreeks 1900.

Informatie van Anja Hoogduin.