- naam
- (Naamloos)
- modeltype
- Standerdmolen, grondzeiler
- functie
- korenmolen, pelmolen
- bouwjaar
- herbouwd
- 1717 / 1948
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- adres
-
Molenstraat 1
4525 AE Retranchement - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 01673
- oude dbnr.
- B906
- Meest recente aanpassing
- | Streek
Molen (Naamloos), Retranchement
Retranchement, Zeeland
b
locatie
- plaats
-
Retranchement
- gemeente
- Sluis, Zeeland
- streek
- West-Zeeuws-Vlaanderen
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Sluis, sectie K, nr. 552
- geo positie
-
X: 15583, Y: 375218N: 51.34897, O: 3.38584
- biotoopwaarde
- 1 (slecht)
- landschappelijke waarde
- Niet al te groot; staat behoorlijk door bebouwing en begroeiing ingesloten
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Molenstraat 1
4525 AE Retranchement - molenaar
- A.J. Voogdt
- telefoon
- 0117-391359
-
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
In juli en augustus woensdag en zaterdag 13.00 - 17.00 uur; overige maanden op afspraak
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- ja
- informatie voor scholen
Na telefonische afspraak
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van (Naamloos) via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Standerdmolen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Kast steenrood geverfd, wit afgebiesd; voorzijde gedekt met schaliën
- kap
- Gedekt met schaliën
- inrichting
Eén koppel 16der kunststenen en één koppel 15der blauwe stenen; pelsteen; kammenluiwerk
- versieringen
De kap heeft witte windveren aan de achterzijde en een windvaantje in de vorm van een zeepaard.
- plaats bediening
- grondzeiler
- plaats kruiwerk
- middenkruier
- kruiwerk
- Zetelkruiwerk. Kruirad.
- vlucht
- 20,70 / 20,80 m.
- vang
- Hoepelvang (hout). Vangbalk met haak; binnenvangstok. Pal.
- overbrenging
Voorste bovenwiel (tandkrans trapzijde) 54 kammen
Steenschijfloop 11 staven
Overbrengingsverhouding 16der stenen 1 : 4,91
Voorste bovenwiel (tandkrans borstzijde) 43 kammen
Tussenschijfloop 10 staven
Spoorwiel 29 kammen
Pelschijfloop 10 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 12,47
Achterste bovenwiel 41 kammen
Steenschijfloop 10 staven
Overbrengingsverhouding 15der stenen 1 : 4,10- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Derckx 438 buiten 1982 1982 buiten aanw. 20,80 Derckx 439 binnen 1982 1982 binnen aanw. 20,70 Pot 2231 binnen 1912 1948 binnen 1981 20,64 Pot 2359 buiten 1915 1922> buiten 1981 21,00 - wiekverbeteringen
Vanaf de restauratie na de zware oorlogsschade (1948) is hier volop geëxperimenteerd met het systeem Fauël (fokwieken) mede volgens de ideeën en uitvoering(en) van de in Zeeuws-Vlaanderen geboren molenkenner I.J. de Kramer. Rond 1965 werden de fokken, de molen stond toen al stil, verwijderd.
Bij de eerste grote restauratie daarna werden de nieuwe roeden Oud-Hollands opgehekt.- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Boddaert & Co. g.n. ? aanw. 04,56
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 33921
- inventarisnummer
- ZL065
eigendom
- eigenaar
- Gemeente Sluis
- eigendomsvorm
- Gemeente
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- voorganger
- omwentelingen
- geschiedenis
-
In een resolutie van de Raad van State van 24 juli 1643 werd aan Bartholomeus de Vos toestemming voor de bouw van een molen op deze plaats gegeven. Vroeger werd er ƒ 15,-- windrecht betaald.
Het ingehakte jaartal 1818 in de console op de borstnaald onder de windpeluw suggereert een jaar van belangrijk herstel. Tot nu toe werd steeds aangenomen dat de molen in dat jaar was herbouwd nadat hij eerder bij zware storm was omgewaaid.
Het blijkt niet zo te zijn, althans: de molen is inderdaad omgewaaid, maar dan 100 jaar eerder, namelijk op 1 september 1717. Het gebeurde tijdens een zware storm, die meer molens in Zeeland en op de Zuidhollandse eilanden verwoestte.
Vervolgens heeft men de huidige molen, ca. 70 meter noordwestelijker van de eerdere plek, met onderdelen van de omgewaaide oude molen herbouwd.
Over herbouw in 1818 is niets te vinden in de archieven, dat jaartal staat in de borstnaald maar zegt verder niets, kan ook slaan op herstellingen die toen zijn uitgevoerd.
Na J. de Haas werd A.L. Basting eigenaar; die verkocht zijn molen in 1861 aan J. Adriaanse. In 1873 nam A.A. Brevet de molen over en vertrok Adriaanse naar de Oranjemolen in Vlissingen.
P. de Bruyne Jzn. nam in 1891 de molen van Brevet over; in 1909 werd W.J. Visser eigenaar. Diens zoon werd in 1931 voor 2/3 deel moleneigenaar en moest 1/3 laten aan de heren P. van Grol en I. Voogdt.
De molen overleefde de Tweede Wereldoorlog, zij het zwaar beschadigd. Het herstel van 1948 ging met veel 'kunst en vliegwerk' gepaard en was bepaald niet nauwkeurig. Maar dat was toen ook niet het doel: men wilde de molen weer in bedrijf krijgen en dat lukte. Het koppel 15der blauwe stenen werd, tezamen met het achterste bovenwiel, verwijderd. Wat overbleef was een koppel 16der kunststenen, aangedreven door een tweedehands bovenwiel, afkomstig van de standerdmolen in Lamswaarde. De in 1948 aangebrachte fokwieken met remkleppen op de buitenroede werden in 1965 verwijderd. Op dat moment was de molen al twee jaar buiten bedrijf.
In 1977 besloot de raad van de gemeente Sluis, de molen aan te kopen van de familie Visser (oud-molenaar Visser was in 1975 op 87-jarige leeftijd overleden).
In 1982/83 werd de molen grondig opgeknapt. Hierbij heeft men veel onnauwkeurigheden uit de naoorlogse periode zoveel mogelijk ongedaan gemaakt.
Helaas ging de conditie toch weer snel achteruit: in 2000 was het alweer noodzakelijk een houten onderstempeling aan te brengen, in afwachting van een nieuwe restauratie.
In 2002 werd hiermee begonnen; 17 mei 2003 werd de molen geopend na een ingrijpende restauratie; hierbij is de situatie van vóór 1948 hersteld, ditmaal ook inclusief een pelsteen. De beide steenschijven zijn opvallend conisch van vorm.
Rond 2018 heeft de molen geruime tijd stil moeten staan: nadat het windpeluw was vernieuwd, het voorkeuvelens hersteld en ook reparaties aan bovenwiel en vang waren uitgevoerd, kon deze molen in het najaar van 2019 weer draaien.
De gietijzeren bovenas zit vrijwel 'ingepakt' en draait in een houten hals'steen' met bronzen lager. Toenmalig eigenaar A.A. Brevet liet zijn naam op de as meegieten. Die moet dus tussen 1873 en 1891 hier zijn aangebracht.
De algemene indruk: in deze kleine standerdmolen is enorm gewoekerd met de ruimte. Met zijn twee bovenwielen en drie koppel stenen is de kast bepaald vol te noemen!
aanvullingen
- toelichting naam
Deze molen heeft, voorzover bekend, nooit een naam gehad.
- unieke eigenschap
Eén van de zeer weinige molens met een houten hoepelvang. De vang in deze molen is bovendien de enige historische; die van Zuidzande en Hulst zijn reconstructies.
Dit is de meest westelijk gelegen molen van Nederland.
En dan ("toeval is logisch"): de meest oostelijk gelegen molen is óók een kleine open standerdmolen, namelijk die te Bourtange, in de provincie Groningen.- literatuur
Archiefonderzoek door A.J. Wisse, gepubliceerd in "De Windmolen" nr. 159 (mei 2016).
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen