Molen De Witte Molen, Rilland-Bath

Rilland-Bath, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
De Witte Molen
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf.

adres
Molendreef 2
4411 BS Rilland
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01648
oude dbnr.
B907
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 01648 De Witte Molen (Rilland-Bath)
Matthieu Hoogduin (1-9-2012)

locatie

plaats
Rilland-Bath
gemeente
Reimerswaal, Zeeland
streek
Zuid-Beveland
kadastrale aanduiding
Gemeente Rilland, sectie R, nr. 26
geo positie
X: 71296, Y: 381706
N: 51.41827, O: 4.18385
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Deze wordt duidelijk verminderd door beplantingen; alleen tussen ZO en Z is de windvang onbelemmerd.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molendreef 2
4411 BS Rilland
molenaar
Marco van Weele / Jan Bakker / Ben Reeders
telefoon
website
social media
open voor publiek
nee
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Witte Molen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, geheel gewit
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 16der blauwe stenen en één koppel 15der kunststenen; buil; kammenluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard; groen geverfd, wit afgebiesd met de tekst: 'ANNO 1851'; 'De Witte Molen'.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 32 ijzeren rollen. Kruirad.
vlucht
20,90 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met haak (vangbalk boven voeghout); vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 48 kammen
Bovenbonkelaar 25 kammen, steek 13,5 cm.
Spoorwiel 54 kammen
Steenschijflopen 21 en 18 staven, steek 11,5 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 4,94 en 1 : 5,76

hoogte
van de stelling: 4,20 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 441, Vaags
Vaags
✉︎ 441 buiten 2018 2018 buiten aanw. 21,00
Derckx ✉︎ 622 binnen 1989 1989 binnen aanw. 20,90
Schuitema ✉︎ g.n. buiten 1965 1966 buiten 2018 20,80
Pot ✉︎ 2753 binnen 1936 1936? binnen 1989 20,80
Pot ✉︎ 1271 buiten 1881 1881? buiten 1965 20,80
wiekverbeteringen

Van 1936 tot 1964 had deze molen op de binnenroede het systeem Van Riet. Daarna is dit weer gewijzigd in Oud-Hollands. De buitenroede heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 455, Enthoven & Co, L.I.
Enthoven & Co, L.I.
✉︎ 455 1866 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf.

omwentelingen
geschiedenis

Opmerkelijk: deze molen heeft geen voorganger gehad. Op 18 november 1851 vestigde Foort de Jonge, afkomstig van Kapelle, zich te Rilland en kreeg een stuk land, groot één bunder zeven roeden, van de ambachtsheren en -vrouwen van Rilland in erfpacht. Daarbij kreeg hij tevens het recht tot stichting van een korenmolen. Aldus verscheen een molen, waarvan De Jonge eigenaar en molenaar werd.

Bijna 20 jaar later, 2 juli 1871, voltrok zich een ramp: de bliksem sloeg in en een zoon en ook de ezel van de molenaar vonden daarbij de dood. De molen zelf was behoorlijk beschadigd, maar er ontstond geen brand.

In 1893 verwierf H. de Jonge de molen uit de nalatenschap. Foort de Jonge moet óf vroeg in of al voor 1889 al zijn overleden, want op 27 maart 1889 overleed zijn weduwe, Adriana Mieras. Aan te nemen is dat H. de Jonge één van de zonen was.

Vanaf 1896 was de familie Van Weele hier van vader op zoon molenaar. In 1934 is de firma L. van Weele en Zonen opgericht. Na ontbinding van de vennootschap in 1954 werd C.A. van Weele eigenaar. Deze verkocht de molen in 1969 aan de toenmalige gemeente Rilland-Bath.
Van Weele maalde met twee koppel stenen tarwe tot bakkersmeel en gerst en mais tot veevoeder. Maar ook hier sloeg de watersnoodramp van 1953 hard toe: al had de molen zelf weinig schade, er was veel vee in de omgeving verdronken en ook waren stallen weggespoeld, ofwel: er was een tijdlang vrijwel geen vraag meer naar veevoer. Alleen van 1964 tot 1969 heeft de molen beperkt gemalen.

Bij de restauratie van 1964 werd de stelling met verticale stellingpalen vernieuwd, de ijzeren staartdelen vervangen door hout en nieuw dakleer op de gerepareerde kap gelegd. Tevens maakte het in 1936 op de toen nieuw gestoken Potroede aangebrachte stroomlijnsysteem Van Riet weer plaats voor Oud-Hollandse ophekking. Er volgde een behoorlijke metamorfose doordat het metselwerk van de gele bakstenen romp volledig werd gepleisterd en gewit. De elektromotor van 25 pk., die bij te weinig wind werd gebruikt, achtte men niet meer nodig en werd dus verwijderd.
Op 29 juni 1965 raakten buitenroede en balie door het toedoen van een graafmachine zwaar beschadigd; de roede kon niet meer worden hersteld en moest vervangen worden.

Na een tweede restauratie, stukje bij beetje uitgevoerd tussen 1986 en 1992, kon er weer gemalen worden.
Lou van Weele, die de molen gedurende jaren zo nu en dan had laten draaien, overleed in juni 2008. In de loop van 2010 werd de draad opgepakt en weer regelmatig gedraaid. Niet veel later was het blauwe koppel weer maalvaardig.

Vanaf 2014 was de molen veel vaker dan voorheen draaiend te zien. Er waren plannen om de omgeving te verbeteren door het kappen en snoeien van vele bomen.
In het najaar van 2015 begon men met flink herstel: vervangen van de (door zwam aangetaste) kapgordingen en de kapbedekking, vernieuwen windpeluw en penbalk, kraaienpoten van de stelling vervangen, romp schoonspuiten en opnieuw witten en een grote schilderbeurt waarbij de oude kleuren zoveel mogelijk werden hersteld. In maart 2016 was de stenen romp inderdaad weer fraai wit.

In oktober 2017 bevond men bij een controle de buitenroede slecht en als gevolg werd de molen stilgezet. Een nieuwe buitenroede was vlug besteld, maar kon niet snel worden geleverd, dit vanwege het vele extra werk dat de roedenfabrikanten hadden vanwege de problemen rond de gedeelde roeden. In augustus 2018 was die roede gereed en kon op de laatste dag van die maand worden gestoken. Op 8 september, Open Monumentendag, deed de molen weer mee.

Opvallend in de constructie van de stenen romp: tot circa 2,5 meter boven de stelling is deze vrijwel cilindrisch, waarna de romp met een knik taps naar de kap toeloopt.

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen zal, als enige molen van Rilland-Bath, oorspronkelijk geen naam hebben gehad. 'De Witte Molen' is ongetwijfeld als aanduiding veel later ontstaan.

foto's

foto's