Molen Maria-Antoinette, Deurne

geschiedenis

toestand

werkend

bouwjaar

1893

Hier gebouwd met achtkant en kap van een uit 1847 daterende poldermolen uit Wateringen.

bedrijfsvaardigheid

Maalvaardig

bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

afkomstig van

Wateringen (Nieuw Wateringveldsepolder, Middelmolen)

voorganger

Deurne (Molen van P. Truyen)

omwentelingen

eigendomshistorie

Harmonie Excelsior Zeilberg is eigenaar sinds 3-11-2004, daarvoor was dat W. Crommentuijn

geschiedenis

Over de herkomst van deze molen heeft ruim 100 jaar lang onduidelijkheid bestaan: vanwege de aanwezige bovenas leek het of dit een overgeplaatste 'Zuidplasmolen' (uit Waddinxveen) was, maar dit kon, omdat sommige details anders waren, niet juist zijn.
Molenexpert Johan Bakker uit Moerkapelle kon na uitvoerig onderzoek vaststellen: deze molen is oorspronkelijk in 1847 gebouwd als middenmolen van een destijds nieuwe driegang voor de polder Wateringseveld te Wateringen.
Deze molengang kwam buiten bedrijf, nadat in 1887 de bovenmolen tijdens een zware bui na blikseminslag in brand raakte. Die molen werd niet herbouwd, maar men ging over op stoombemaling. De daardoor overbodig geworden onder- en middenmolen, die slechts 40 jaar oud waren en in goede staat verkeerden, werden vervolgens voor de sloop te koop aangeboden.

Het heeft even geduurd voordat een koper was gevonden: deze molen werd pas in 1893 verkocht, te Wateringen afgebroken en in Deurne herbouwd als koren- en oliemolen.
Let wel: de ondermolen van deze groep, die na het verbranden van de bovenmolen eveneens werkloos was geworden, is destijds ook verkocht en te Elspeet herbouwd als de nog bestaande korenmolen "De Hoop". Niet verwonderlijk: op sommige punten lijken 'Deurne' en 'Elspeet' sprekend op elkaar.

Met de ontdekking van de herkomst van de huidige molen kwam ook het vermeende Zuidplasverleden 'uit de mouw': de huidige molen heeft een voorganger gehad en dát was inderdaad een Zuidplasmolen: molen T. Deze was in 1876, nadat een grote groep van die molens voor de sloop te koop was aangeboden, door P. Truyen aangekocht en in Deurne als beltkorenmolen herbouwd.
Deze molen verbrandde echter, na 15 jaar in Deurne, op 21 september 1892, waarna een andere molen moest worden aangekocht: dat werd de molen uit Wateringen. Evenwel heeft men de bovenas uit de verbrande molen in de nieuwe molen geplaatst: men ging ervan uit dat deze nog bruikbaar was (hetgeen een juiste veronderstelling is gebleken).

Vervolgens was deze molen gedurende een groot deel de twintigste eeuw beleggingsobject van de conferentie van de H. Antonius van Padua der Sint Vincentiusvereniging van de parochie van Zeilberg. (N.B. St. Vincentiusverenigingen waren in katholieke gedeelten van Nederland actief op het gebied van armenzorg).

In 1964 werd de molen grondig gerestaureerd door de firma Adriaens uit Weert. Hierbij werden o.m. enkele achtkantstijlen vernieuwd. Voor de restauratie was de romp gedekt met dakleer, was het wiekenkruis verbusseld en was de molen sober geschilderd.
Bij de restauratie werd het achtkant met riet gedekt, de molen Oud-Hollands opgehekt, staart en zoomlatten wit geschilderd en kreeg de molen een vangstok. Er werd wel weer een kruilier aangebracht, maar die werd later vervangen door het thans nog aanwezige kruirad. Vanaf toen werd er weer regelmatig gedraaid door molenaar Piet van Aarssen.

Uiteindelijk trad er toch weer stilstand op en ook verval. Latere eigenaar Willy Crommentuijn moest zijn streven tot restauratie na enige vergeefse pogingen opgegeven en verkocht de molen aan Harmonie Excelsior, die de onderbouw sindsdien gebruikt als clubhuis.
De toestand bleef echter langere tijd onverminderd ongunstig: gedurende jaren stond de molen met kale roeden en - vooral - een gebrek aan duidelijke toekomst.

Pas in 2010 werd gunstig over restauratie beslist. In het voorjaar van 2012 stond de romp er, opnieuw met riet gedekt, weer fraai bij. Men had kennelijk besloten, de molen te restaureren in de stijl van 1964, dus met een 'Hollands' uiterlijk. De kap werd ter plekke op de grond gerestaureerd en in juni 2012 herplaatst. De oude roeden konden worden gerepareerd en werden vervolgens weer gestoken (al zijn zij daarna wat al te smal opgehekt).

De Maria-Antoinette is op 7 oktober 2012 feestelijk heropend en draait en maalt sindsdien regelmatig. In 2013 voorzag men de molenberg van een hek dat zeker veilig te noemen is, maar de molen ook behoorlijk ontsiert.