- naam
- Sweachmermolen
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- functie
- korenmolen, poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de Grote polder Langweer, Dijken en Boornzwaag, thans op vrijwillige basis.
- adres
-
Boarnsweachsterdyk 3
8525 EA Langweer - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 01452
- oude dbnr.
- B93
- Meest recente aanpassing
- | Geschiedenis
Molen Sweachmermolen, Langweer / Langwar
Langweer / Langwar, Fryslân
b
locatie
- plaats
-
Langweer / Langwar
- gemeente
- De Fryske Marren, Fryslân
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Langweer, sectie A, nr. 3890
- geo positie
-
X: 178174, Y: 552626N: 52.96016, O: 5.73208
- biotoopwaarde
- 4 (aanvaardbaar)
- landschappelijke waarde
- Zeer groot.
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Boarnsweachsterdyk 3
8525 EA Langweer - molenaar
- Theun Vellinga / Arjan de Lange
- telefoon
- 0321-317465
-
- website
- www.langweerdermolen.nl
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- nee
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
Als de molen draait en op afspraak
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
Deze molen is te huur als vakantieverblijf (zie hiervoor de website van deze molen).
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Sweachmermolen via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Houten achtkant, gedekt met riet, op houten onderbouw
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Stalen vijzel, één koppel maalstenen; kammen-op-stavenluiwerk.
Woning in de molen (zie "Contact en Bezoek").- versieringen
Aardige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met enig diep snijwerk en in grote cijfers het jaartal '17' '82'
- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Neutenkruiwerk; 24 neuten. Kruilier (met opsteekrad)
- vlucht
- 22,40 m.
- vang
- Vlaamse vang. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 58 kammen
Bovenbonkelaar 32 kammen
Spoorwiel 90 kammen
Steenschijfloop 25 staven
Schijfloop voor vijzelspil 35 staven
Onderbonkelaar 22 kammen
Vijzelwiel 43 kammen
Overbrengingsverhouding maalwerk 1 : 6,53
Overbrengingsverhouding vijzel 1 : 2,38- hoogte
- van de stelling: 5,70 m.
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Straathof 355 binnen 2021 2022 binnen aanw. 22,40 Straathof 354 buiten 2021 2022 buiten aanw. 22,40 Bremer 67 binnen 1964 1964 binnen 2022 22,40 Bremer 68 buiten 1964 1964 buiten 2022 22,40 - wiekverbeteringen
Lang geleden had deze molen zelfzwichting (met Oud-Hollandse voorzomen) op beide roeden. Dit is al heel lang weer vervangen door Oud-Hollands (met zeilen).
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Enthoven & Co, L.I. ? 1896 1896 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 13241
- inventarisnummer
- FR111
eigendom
- eigenaar
- Stichting De Langweerder Molen
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de Grote polder Langweer, Dijken en Boornzwaag, thans op vrijwillige basis.
- voorganger
- omwentelingen
- geschiedenis
-
De Langweerder- of Sweachmermolen dateert van 1782. Hij werd destijds gebouwd als koren- en poldermolen op initiatief van de toenmalige grietman, jonkheer Frans Julius Johan van Eijsinga.
In 1925 nam een elektrisch gemaal de taak van deze molen over, waardoor hij zijn functie verloor. Door te weinig onderhoud raakte de molen ernstig in verval, maar op initiatief van jonkheer T.A.J. van Eijsinga, nazaat van de bouwheer en (invloedrijk) bestuurslid van o.m. De Hollandsche Molen, werd in 1949 de Stichting tot instandhouding van de Langweerder molen opgericht. Deze stichting bracht de molen weer in een uitstekende staat.
Gedurende vele jaren was deze molen, waar het gaandewerk grotendeels intact bleef, te huur als vakantieverblijf. Evenwel slaagde men er geleidelijk in om de molen vaker te laten draaien en wilde men de zeldzame dubbelfunctie van koren- en poldermolen in ere herstellen.
Maalvaardig als poldermolen werd de molen in 1998. Niet verrassend is, doordat de aftakking naar de vijzel geschiedt vanaf het spoorwiel op de steenzolder, de vijzel andersom draait dan gebruikelijk.
In 2010 volgde het korenmaalwerk. Dat was tot die tijd vrijwel alles nog aanwezig, op een koppel stenen na. Nadat dit was aangebracht geldt de molen in dubbel opzicht als maalvaardig. Op 9 oktober 2010 heeft men deze bijzondere molen feestelijk in gebruik genomen.
Het Wetterskip Fryslân heeft de molen bestemd als reservegemaal bij extreme regenval. Het oude gemaal naast de molen is in de zomer van 2018 uitwendig gerestaureerd.
Enige technische bijzonderheden:
Lange tijd zat er, hoewel de vang Vlaams van constructie is, een stut in het linkervoeghout.
Voor de lange spruit was een oude molenroede gebruikt. Sinds deze laatste vervangen is door een nieuwe bilinga spruit wordt de oude los bij de molen bewaard.
Opmerkelijk is het zeer zwaar uitgevoerde drijfwiel voor het luiwerk; bovendien draait hierop een schijfloop in plaats van een kamwiel.
Eind maart 2022 gingen beide Bremer-roeden eruit na 58 jaar trouwe dienst en werden meteen de nieuwe gestoken.
aanvullingen
- unieke eigenschap
De enige molen in Nederland die zowel kan functioneren als koren- en als poldermolen.
Het kammen-op-staven-luiwerk is uitermate zeldzaam, maar niet helemaal uniek: Stellendam (ZH) heeft het ook, al is het daar geheel anders (en vooral veel kleiner) uitgevoerd.- literatuur
Jan Hofstra, "Molens met een dubbele functie", in: De Nieuwe Molenwereld 12 (2023), pp. 53 - 59.
- trivia
Het (op zich al opmerkelijke) luiwerk mist het luitouw en wel hierom: het zou anders door de recreatiewoning lopen en dat is ongewenst. Om die reden bevinden zich in de molen ook geen lui-luiken.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen