Molen Sweachmermolen, Langweer / Langwar

Langweer / Langwar, Fryslân
b

korte karakteristiek

naam
Sweachmermolen
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen, poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Grote polder Langweer, Dijken en Boornzwaag, thans op vrijwillige basis.

adres
Boarnsweachsterdyk 3
8525 EA Langweer
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01452
oude dbnr.
B93
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 01452 Sweachmermolen (Langweer / Langwar)
Theun Vellinga (9-11-2013).

locatie

plaats
Langweer / Langwar
gemeente
De Fryske Marren, Fryslân
kadastrale aanduiding
Gemeente Langweer, sectie A, nr. 3890
geo positie
X: 178174, Y: 552626
N: 52.96016, O: 5.73208
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Boarnsweachsterdyk 3
8525 EA Langweer
molenaar
Theun Vellinga / Arjan de Lange
telefoon
0321-317465
e-mail

social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Als de molen draait en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

Deze molen is te huur als vakantieverblijf (zie hiervoor de website van deze molen). 

fietsroute
fietsroute in de buurt van Sweachmermolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, op houten onderbouw
kap
Gedekt met riet
inrichting

Stalen vijzel, één koppel maalstenen; kammen-op-stavenluiwerk.
Woning in de molen (zie "Contact en Bezoek").

versieringen

Aardige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met enig diep snijwerk en in grote cijfers het jaartal '17' '82'

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Neutenkruiwerk; 24 neuten. Kruilier (met opsteekrad)
vlucht
22,40 m.
vang
Vlaamse vang. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 58 kammen
Bovenbonkelaar 32 kammen
Spoorwiel 90 kammen
Steenschijfloop 25 staven
Schijfloop voor vijzelspil 35 staven
Onderbonkelaar 22 kammen
Vijzelwiel 43 kammen
Overbrengingsverhouding maalwerk 1 : 6,53
Overbrengingsverhouding vijzel 1 : 2,38

hoogte
van de stelling: 5,70 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 355 binnen 2021 2022 binnen aanw. 22,40
Straathof ✉︎ 354 buiten 2021 2022 buiten aanw. 22,40
Bremer ✉︎ 67 binnen 1964 1964 binnen 2022 22,40
Bremer ✉︎ 68 buiten 1964 1964 buiten 2022 22,40
wiekverbeteringen

Lang geleden had deze molen zelfzwichting (met Oud-Hollandse voorzomen) op beide roeden. Dit is al heel lang weer vervangen door Oud-Hollands (met zeilen).

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ ? 1896 1896 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Grote polder Langweer, Dijken en Boornzwaag, thans op vrijwillige basis.

omwentelingen
geschiedenis

De Langweerder- of Sweachmermolen dateert van 1782. Hij werd destijds gebouwd als koren- en poldermolen op initiatief van de toenmalige grietman, jonkheer Frans Julius Johan van Eijsinga.

In 1925 nam een elektrisch gemaal de taak van deze molen over, waardoor hij zijn functie verloor. Door te weinig onderhoud raakte de molen ernstig in verval, maar op initiatief van jonkheer T.A.J. van Eijsinga, nazaat van de bouwheer en (invloedrijk) bestuurslid van o.m. De Hollandsche Molen, werd in 1949 de Stichting tot instandhouding van de Langweerder molen opgericht. Deze stichting bracht de molen weer in een uitstekende staat.

Gedurende vele jaren was deze molen, waar het gaandewerk grotendeels intact bleef, te huur als vakantieverblijf. Evenwel slaagde men er geleidelijk in om de molen vaker te laten draaien en wilde men de zeldzame dubbelfunctie van koren- en poldermolen in ere herstellen. 

Maalvaardig als poldermolen werd de molen in 1998. Niet verrassend is, doordat de aftakking naar de vijzel geschiedt vanaf het spoorwiel op de steenzolder, de vijzel andersom draait dan gebruikelijk. 
In 2010 volgde het korenmaalwerk. Dat was tot die tijd vrijwel alles nog aanwezig, op een koppel stenen na. Nadat dit was aangebracht geldt de molen in dubbel opzicht als maalvaardig. Op 9 oktober 2010 heeft men deze bijzondere molen feestelijk in gebruik genomen. 

Het Wetterskip Fryslân heeft de molen bestemd als reservegemaal bij extreme regenval. Het oude gemaal naast de molen is in de zomer van 2018 uitwendig gerestaureerd. 

Enige technische bijzonderheden
Lange tijd zat er, hoewel de vang Vlaams van constructie is, een stut in het linkervoeghout.
Voor de lange spruit was een oude molenroede gebruikt. Sinds deze laatste vervangen is door een nieuwe bilinga spruit wordt de oude los bij de molen bewaard.
Opmerkelijk is het zeer zwaar uitgevoerde drijfwiel voor het luiwerk; bovendien draait hierop een schijfloop in plaats van een kamwiel.
Eind maart 2022 gingen beide Bremer-roeden eruit na 58 jaar trouwe dienst en werden meteen de nieuwe gestoken.

aanvullingen

unieke eigenschap

De enige molen in Nederland die zowel kan functioneren als koren- en als poldermolen.

Het kammen-op-staven-luiwerk is uitermate zeldzaam, maar niet helemaal uniek: Stellendam (ZH) heeft het ook, al is het daar geheel anders (en vooral veel kleiner) uitgevoerd.

literatuur

Jan Hofstra, "Molens met een dubbele functie", in: De Nieuwe Molenwereld 12 (2023), pp. 53 - 59.

trivia

Het (op zich al opmerkelijke) luiwerk mist het luitouw en wel hierom: het zou anders door de recreatiewoning lopen en dat is ongewenst. Om die reden bevinden zich in de molen ook geen lui-luiken.

foto's

foto's