De molen De Hen, is waarschijnlijk een oude Zaanse molen, die hier weer opgebouwd werd rond 1850-1860 [?].
De oliemolen "De Hen" werd in 1734 gebouwd voor de zeepzieder Berend Wouters (1709-1750). Verschillende leden van de familie Wouters hadden daarna de molen in bezit. De helft van de molen werd in 1815 door kleinzoon Berend Wouters (1760-1816) en zijn vrouw verkocht aan diens achterneef Albertus Feickens (1791-1868), een achterkleinzoon van de stichter van de molen.
In 1822 kocht Albertus de andere helft van Age Johannes Looxma (1764-1825) te Leeuwarden voor de kapitale som van 10.000 gulden. De molen bleek niet erg waardevast, want bij de volgende verkoop in 1840 betaalde Hendrik ten Cate Fennema (1814-1896) slechts 11.761 gulden voor de hele molen aan Feickens.
Na het overlijden van Fennema in 1896 kocht zuivelfabrikant Herrius Halbertsma (1864-1920) de buiten gebruik gestelde oliemolen met drie knechtswoningen en schiphuis.
De molen werd in oktober 1896 op afbraak aangeboden door aannemer Jan Aries de Graaf (1835-1906). Die vermeldde erbij dat er een ijzeren en een nog geen jaar oude houten roede in waren gestoken.
De verkoop vlotte niet erg, want in maart 1899 adverteerde De Graaf weer met de molen. Die mocht inmiddels in onderdelen worden verkocht. Dat zal wel zijn gelukt, omdat hij na juni 1899 geen advertenties meer plaatste.
Halbertsma liet het overgeblevene complex van woningen verbouwen ten behoeve van zijn fabriekspersoneel. In totaal konden er 8 gezinnen worden gehuisvest.
Informatie van Dick Bunskoeke, 20 mei 2019
03-05-1822: Leeuwarder Courant
"Ik ondergeteekende, wonende te Leeuwarden, maak bekend, dat ik mijne helft der OLIE-MOLEN, staande aan de Trekweg onder Sneek, op Maandag den 13 Mei eerstkomende, zal overdragen aan den heer A. FEICKENS, te Sneek, aan wien de wederhelft toebehoort. Ik bedank mijne begunstigers voor het vertrouwen in mij gesteld, en verzoek hetzelve met gemelden 13 Mei voor mijnen opvolger; en verzoek de houders der ledige Olie-Vaten, gemerkt A., dezelve aan dezen te zenden. A. LOOXMA, Jz. Leeuwarden, den 10 April 1822.
De ondergeteekende, ingevolge bovenstaande Advertentie, met den 13 Mei aanstaande, de helft der OLIE-MOLEN van den heer A. LOOXMA Jz. zullende overnemen, gedraagt zich alzoo aan gemelde Advertentie, en beveelt zich intusschen op nieuw in de voortdurende gunst zijner begunstigers. A. FEICKENS, Sneek, den 10 April 1822."
11-07-1822: Opregte Haarlemsche Courant
"Daar de tot heden toe bestaande Compagnieschap tusschen C. TICHELAAR en A. FEICKENS, te Sneek, onder de firma van WED. FEICKENS en ZOON, op heden is ontbonden, wordt hiervan aan de Belanghebbenden kennis gegeven. De ZEEPZIEDERIJ en OLIEMOLEN nu in het vervolg door de laatst ondergeteekende voor zijne rekening, onder dezelfde firma van WED. FEICKENS en ZOON zullende worden voortgezet, beveelt hij zich in de voortdurende gunst zijner Begunstigers, en berigt tevens, dat de liquidatie der vorige firma ook door hem zal worden bevorderd."
08-05-1840: Leeuwarder Courant
"Verkoop van eenen Oliemolen te Sneek. Mr. J. J. VVIERSMA, Notaris te Sneek, als gelastigde van den Elgenaar zal, ten overstaan van den Heer C. J. JORRITSMA, Notaris aldaar; publiek bij continuatie tegen verhooggeld, finaal presenteren te verkoopen: Eenen hechten, sterken en in compleeten staat zijnden OLIEMOLEN, de Hen genaamd, hebbende ongeveer 22 1/2 el vlugt, voorzien van Bakken voor ruim 300 vaten Olie, Koekhokken ter berging van omstreeks 44000, en Bergplaatsen voor p. m. 60 lasten Zaad, met de daarbij behoorende drie KNECHTS WONINGEN, TUIN en ERF, benevens een Stuk uitmuntend GREIDLAND cum annexis, staande en gelegen zeer gerijfelijk aan den Trekweg even buiten Sneek. gequoteerd wijk I, nos. 9 en 10, en bekend bij het Kadaster in sectie D, nummers 179—185, alles breeder bij Billetten omschreven, en met primo Julij eerstkomende te aanvaarden, behalve het stuk Greidland tot Sint Petri 1841 verhuurd; staande thans op eene somma van f 11761.75. Wie gading maken, komen op Dinsdag den 19 Mtl 1840, des namiddags 2 ure, bij de definitieve adjudicatie, ten huize van den Kastelein Geert de Ruiter, even buiten de Oosterpoort te Sneek, en koopen op Conditiën alsdan voor te lezen, welke inmiddels ten Kantoren van voornoemde Notarissen te vernemen zijn."
27-01-1939: Leeuwarder Courant
Verhuur Molen de Hen. Voorgesteld wordt de woning Molen de Hen en een perceel weiland voor den tijd van 1 jaar te verpachten aan J.P. v.d. Laan, veehouder te Sneek, tegen de som van f 185 per jaar, onder bepaalde voorwaarden.
18-11-1965: Leeuwarder Courant, 18 november 1965:
"De steen siert de nieuwe brug over de Zwette in Sneek. Zo op het eerste gezicht heeft een kip weinig met die brug te maken, want het is bepaald geen 'kiepeloop'. Als echter bekend is, dat de Molenbrug is, wordt de zaak voor oude Snekers direct duidelijker, want vlak bij de brug heeft vroeger de oliemolen De Hen gestaan.
Deze steen sierde vroeger de gevel van de molen, die hier - waarschijnlijk afkomstig uit de Zaan - ongeveer een eeuw geleden is opgebouwd. Heel lang heeft de molen niet gedraaid, maar het onderstuk ervan is tot ongeveer een vijftien jaar terug nog als stal gebruikt. Toen de rest verdween, is de gevelsteen naar het Fries Scheepvaartmuseum verhuisd, welks bestuur hem nu aan de gemeente heeft afgestaan ter versiering van de brug, die de naam levendig houdt van de vroegere oliemolen, waaruit de steen afkomstig is."
Rond 1885-1890 werd de molen met de daarbij behorende gebouwen opgekocht door de heer Herre Halbertsma, de grootvader van drs. H. Halbertsma, die de woningen nodig had voor zijn werknemers in de ook in die jaren gestichte zuivelfabriek 'Normandia'. In het oude onderstuk van de molen, dat vele jaren door de veehouder J. v.d. Laan als stal was gebruikt, liet hij een gevelsteen aanbrengen, voorstellende een kip bij haar nest met eieren.
Nadat het gehele complex was afgebroken, verhuisde de steen naar het Fries Scheepvaart Museum, maar nu is hij ingemetseld in de rechter pijler van de nieuwe brug aan de kant van de Berkenlaan.
(*) Bron: archief Dick Bunskoeke.
De gevelsteen zit ingemetseld in de brug, ter hoogte van de Berkenlaan die over de Leeuwarder Vaart gaat.
foto van J.J. Tiemersma, 20-09-2020
Wed. Feijkens & zoon, oliemolen De Hen te Sneek, 1750-1897.
Bron: Uit de knipseldoos nr. 54, art door Popke Timmermans in De Utskoat nr. 96, dec. 1999.
-----
In 1792 stond er aan de Zwette reeds een oliemolen op de plaats waar later de Lindenlaan op de Leeuwarderkade uitkwam. Het was oliemolen de Hen, die bij de verkoop in 1840 toebehoorde aan Albartus Feickens, wiens moeder Catharina Tichelaar, een kleindochter was van Berend Wouters uit het bekende olieslagersgeslacht. In de tweede helft van de 19de eeuw dreef H. Fennema oliemolen de Hen. In 1896 kocht Herrius Halbertsma molen. Hij brak de bovenbouw af en verbouwde de overblijvende opstallen tot een complex van acht woningen ten behoeve van het fabriekspersoneel van zijn zuivelfabriek Normandia.
Bron: Fries scheepvaartmuseum, Sneek
-----