- naam
- Babuurster molen / Beabuorster Mole
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van het waterschap Exmorra, thans op vrijwillige basis
- adres
-
Baburen 9
8765 LS Tjerkwerd - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 01439
- oude dbnr.
- B137
- Meest recente aanpassing
- | Overig
Molen Babuurster molen / Beabuorster Mole, Tjerkwerd / Tsjerkwert
Tjerkwerd / Tsjerkwert, Fryslân
b
locatie
- plaats
-
Tjerkwerd / Tsjerkwert
- plaatsaanduiding
- Baburen / Beabuorren
- gemeente
- Súdwest Fryslân , Fryslân
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Tjerkwerd, sectie D, nr. 340
- geo positie
-
X: 162508, Y: 562571N: 53.04997, O: 5.49917
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Bijzonder groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Baburen 9
8765 LS Tjerkwerd - molenaar
- Jentje van der Stap / Sjoerd de Roos
- telefoon
- 0514-592128 / 058-2133176
-
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
Woensdag en zaterdag 13.00 - 16.30 uur en op afspraak
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- ja
- informatie voor scholen
Na telefonische afspraak
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Babuurster molen / Beabuorster Mole via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Houten achtkant, gedekt met leipannen, met stenen veldmuren
- kap
- Gedekt met zinken platen (op houten betimmering).
- inrichting
Stalen vijzel, Ø 1,48 m. met drie gangen
- versieringen
Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met het opschrift 'anno 1882'
Gevelsteen in de NW-muur met de tekst:
Waterschap Exmorra ca. opgericht in 1882.
Bestuursleden R.H. Zijsling, P.R. de Jong, H.J. Boersma- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Neutenkruiwerk; 24 neuten. Kruirad
- vlucht
- 20,00 m.
- vang
- Vlaamse vang. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 59 kammen
Bovenbonkelaar 33 kammen
Onderwiel 43 kammen
Vijzelwiel 40 kammen, steek 12 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,92- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Blom ? binnen 2018 2018 binnen aanw. 20,00 Blom ? buiten 2018 2018 buiten aanw. 20,00 Vaags 320 buiten 2014 2014 buiten 2018 20,00 Vaags 321 binnen 2014 2014 binnen 2018 20,00 Brunia 60 binnen 1972 1973 binnen 2014 20,00 Bremer 98 buiten 1965? 1965 buiten 2014 20,00 Hubert g.n. binnen 1948 1948 binnen 1973 20,00 - wiekverbeteringen
Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Koning 68 1903 1930 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 39431
- inventarisnummer
- FR100
eigendom
- eigenaar
- Stichting De Fryske Mole
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van het waterschap Exmorra, thans op vrijwillige basis
- molenmaker
- G. van Wieren, Janum (1882)
- omwentelingen
- geschiedenis
-
Deze molen is gebouwd als gevolg van de samenvoeging van negen particuliere waterschappen. Tot 1882 werd dit gebied namelijk bemalen door allerhande boerenmolentjes van uiteenlopende grootte. De oprichting van het nieuwe Waterschap Exmorra in 1879 leidde tot de aankoop van al deze molentjes en de bouw van twee nieuwe achtkante bovenkruiers, beide met een vlucht van 20 meter. Op 30 november 1882 werden zij feestelijk in gebruik genomen. Daarna zullen alle kleine molentjes zijn afgebroken.
Déze molen is een van die toen gebouwde bovenkruiers en kreeg de aanduiding Babuurster Molen. Bouwer was de bekende molenmaker G. van Wieren uit Janum; hij deed dit voor het bedrag van ƒ 7850,--.
De andere molen, staande aan de Exmorravaart, verbrandde in 1913 en werd niet in dezelfde stijl herbouwd: op zijn plaats kwam een windmotor. Deze werd in 1947 ook vervangen, nu door een elektrisch gemaal.
De Babuurster molen heeft het waterschap lang gediend, maar niet zonder problemen. Zo brak in de herfst van 1945 de houten binnenroede. Noodgedwongen maalde men daarna een tijd met één roede: het was direct na de oorlog niet eenvoudig een houten balk van 20 meter te krijgen. In 1948 leverde de firma Hubert uit Sneek voor ƒ 4000,-- een ijzeren roede. Hoewel niet uit stukken vast te stellen, is aan te nemen dat dit constructiebedrijf die roede zelf ook heeft gemaakt. In 1963 leverde bouwbedrijf Van Zuiden te Tjerkwerd een nieuwe ijzeren schroef en een nieuwe schroefbak.
Het breken van de houten buitenroede (september 1964) was een stevige nieuwe tegenvaller: wéér moest enige tijd met één roede worden gemalen. In 1965 werd een nieuwe stalen Bremer-roede geleverd en gestoken.
Zo heeft deze molen tot 1990 het voormalig Waterschap Exmorra (ca. 320 ha.) bemalen, toen nam een nieuw gemaal die taak over.
In diezelfde periode werd de molen eigendom van de Stichting De Fryske Mole. De molenaarswoning is tegenwoordig in gebruik als expositieruimte met onder meer een permanente tentoonstelling over de strijd tegen het water in de afgelopen 2000 jaar.
In 2006 is deze molen door het Wetterskip Fryslân bestemd tot reservegemaal in geval van ernstige wateroverlast.
In de zomer van 2014 werd een forse herstelbeurt uitgevoerd: de kap werd naast de molen neergezet, nadat de roeden waren gestreken. Vervolgens keurde men die roeden af, waarna nieuwe werden besteld.
Veel aandacht was er in die tijd ook voor de leipannen-bedekking, uiterst zeldzaam op molens en dat bleek ook hier: speciaal voor deze molen heeft men nieuwe leipannen moeten bakken, omdat zij nergens meer in die maat verkrijgbaar waren. Ondertussen werd ook de vijzel vernieuwd (en daarbij iets versmald). Eind oktober was de molen weer maalvaardig.
Helaas moest ook deze molen vanwege de problemen rond de gedeelde roeden in april 2017 worden stilgezet. Bijna een jaar later heeft men de gedeelde roeden gestreken en de nieuwe gelaste roeden, nu uit één stuk, gestoken. Kort daarna was de molen weer maalvaardig.
Opmerkelijk (en bijna verwarrend) is de constructie van het bovenwiel: de zes plooistukken zijn volstrekt niet parallel aan de kruisarmen gemonteerd maar lijken enigszins 'verschoven'.
aanvullingen
- unieke eigenschap
De enige achtkante bovenkruier, gedekt met gebakken blauwe leipannen. Vanaf 1998 is dit niet langer de enige windmolen, hiermee gedekt, omdat hij toen hierin 'gezelschap kreeg' van de spinnekop Doris Mooltsje te Oudega (gem. Sûdwest Fryslân).
- literatuur
De Utskoat nr. 29 (maart 1983)
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen