Molen Busmolen, Arum

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1883

verdwenen

1909

verbrand

voorganger

Arum (Korenmolen (2e))

geschiedenis

De in 1882 afgebrande molen van Arum werd op een andere plaats herbouwd in opdracht van de in Veendam geboren Hindrik Jan Bus (1842 - 1928), die in Arum eerder als molenaarsknecht had gediend [meer persoonlijke details bekend bij de redactie]. In 1880 was Bus timmerman, als zodanig greep hij zijn kans en zorgde voor de herbouw van de molen in 1883. Hij moest daartoe een bedrag lenen van Tjardus Houtsma in Harlingen.

Het rijtje huizen op de ansicht met opschrift "Polle Vogelvlucht, Arum" stond aan de oostkant van de Polle (toen nog veel kleiner) en als dat plaatje uit het noorden is genomen, komt de molenstandplaats ook in beeld. Het beeld vertekent de werkelijke situatie wat vanwege de gezichtshoek. Het is niet uit te sluiten dat hij kleiner werd herbouwd dan hij voorheen was geweest; de foto suggereert dat.

De molen diende het gezin Bus tevens tot woning en alles ging bij de brand in 1909 verloren. Oorzaak was volgens het Nieuwsblad van Friesland een omgevallen of stukgesprongen petroleumlamp, maar De Molenaar vermeldde warmlopen van de as als oorzaak.
Na de brand emigreerde Hendrik Bus naar de Verenigde Staten; nadat hij op 8 mei vanuit Rotterdam was vertrokken, arriveerde hij op 17 mei 1909. Hij leefde daarna als Henry Bus in Iowa, overleed op 16 oktober 1928 en werd begraven op Riverview Cemetry in Rock Rapids.

Dick Bunskoeke, jan. 2009 - nov. 2021.
-----

Leeuwarder Courant, 4 dec, 1886:
"Het Weitenmeel 50 cent Verhoogd per 50 kilogr. aan den Molen te Arum.
H. Bus"

Leeuwarder Courant, 20 okt. 1892:
"Mr. J. KLAASESZ de BOER, Notaris te Witmarwum , zal Zaterdag 22 October a.s., 's avonds 7 uur, bij de Wed. Dijkstra te Arum , finaal verkoopen, voor de Erven J. M. Postma:
Eene HUIZINGE met Erf, Tuin, Bleekveld en massale Steeg aan den Rij- en Tramweg te Arum. Het Huis bevat 2 Kamers met Achterhuizen en achter het Huis staat een Hok of Schuurtje, waarin Stalling voor Vee. Deels dadelijk en 12 Mei te aanvaarden. Geboden ƒ 860. Tevens zal alsdan worden verhuurd:
Een stuk BOUWLAND te Arum, bij den Molen van Bus, in 8 perceelen, zoodanig afgemerkt."

Nieuwsblad van Friesland, Hepkema's Courant, 17 feb. 1909:
"ARUM, 13 Febr. Gisteravond te omstreeks 7 uur ontstond hier, doordat een petroleumlampje omviel of stuksprong, brand in den korenmolen van den heer Hendrik Bus. De molenaar was alleen thuis en de molen in gang. Gered werden eenige zakken meel, 4 koeien, 2 hokkelingen en eenige kippen, hoofdzakelijk door den eigenaar.
De brandspuit, hoewel spoedig aanwezig, kwam te laat om alsnog huis, meubels enz. te behouden. Alles werd een prooi der vlammen. Een en ander was verzekerd."

Leeuwarder Courant, 2 april 1909:
"Verkoop te Arum.
Notaris Boshuijer te Witmarsum zal op Maandag 5 April e.k., 's avonds 7 uur, bij den kastelein Faber te Arum, provisioneel verkoopen:
1. Eene WONING met erf bij het einde van de Molenreed te Arum, groot 85 centiare, in huur bij J. Molenaar voor ƒ 65 's jaars, 12 Mei 1910 te aanvaarden.
2. Een zeer geschikt BOUWTERREIN aan het einde van gemelde reed, met de overblijfselen van den daarop afgebranden molen enz., groot 4 are 40 centiare; bij de toewijzing te aanvaarden.
Betaling 1 Mei a.s."
-----

Deze sierlijke slanke korenmolen in Arum, Busmolen genoemd naar de eigenaar Hendrik Bus, werd in 1909 door brand verwoest. Een pronkjuweel verdween. Vele zouden er nog volgen.
Johan Kroon, 2 jan. 2005.