Molen De Twee Gebroeders, Roosendaal

Roosendaal, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
De Twee Gebroeders
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

adres
Amerikalaan 10c
4703 AC Roosendaal
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01276
oude dbnr.
B585
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 01276 De Twee Gebroeders (Roosendaal)
Marcel van Nies (10-9-2016)

locatie

plaats
Roosendaal
gemeente
Roosendaal, Noord-Brabant
streek
Baronie en Markiezaat
kadastrale aanduiding
Gemeente Roosendaal en Nispen, sectie K, nr. 5497
geo positie
X: 89176, Y: 393931
N: 51.53051, O: 4.43858
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Amerikalaan 10c
4703 AC Roosendaal
molenaar
Niek van Eekelen
telefoon
0165-301453 (molenaar)
website
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 13.30 - 17.00 uur en op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Twee Gebroeders via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 16der blauwe en één koppel 16der kunststenen; sleepluiwerk; steenkraan. Enige restanten van een derde steenkoppel.

versieringen

Stichtingssteen boven de noordelijke inrijpoort met de tekst:
'De Twee Gebroeders A. en P. de Wys 18 6/5 72'.

Groene geschulpte baard met witte bies met in wit de tekst
ANNO 1872 DE TWEE GEBROEDERS.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 48 ijzeren rollen. Kruirad.
vlucht
26,20 m.
vang
Vlaamse vang; 5 deels vaste, deels scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 78 kammen
Bovenbonkelaar 37 kammen, steek 12,7 cm.
Spoorwiel 97 kammen
Steenschijflopen 32 staven, steek 8,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 6,39

hoogte
van de stelling: 8,64 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 450, Derckx
Derckx
✉︎ 450 buiten 1983 1983 buiten (aanw.) 26,20
media-bestand
Roede 451, Derckx
Derckx
✉︎ 451 binnen 1983 1983 binnen (aanw.) 26,20
Pot ✉︎ 690 .... 25,,,
molen heeft problemen met de roeden
wiekverbeteringen

Van 1942 tot ca. 1970 had deze molen op beide roeden het systeem Van Bussel.
Nadat de roeden jaren kaal hadden gestaan, is bij de grote restauratie van 1982/84 gekozen voor Oud-Hollandse ophekking.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As ?, Enthoven & Co, L.I.
Enthoven & Co, L.I.
✉︎ ? 1861 1872 aanw. 05,17
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

molenmaker
?? (1872)
omwentelingen
eigendomshistorie

De gemeente Roosendaal is eigenaar sinds 1981

geschiedenis

Deze molen werd in 1872 gebouwd als opvolger van een standerdmolen die bij de haven van Roosendaal stond. Lambertus de Wijs liet op een andere plaats een ronde stene molen bouwen en vernoemde die naar zijn zonen Adrianus en Petrus.
Pas nadat de nieuwe molen in gebruik was genomen, werd de standerdmolen gesloopt. Er zijn dan ook geen onderdelen van de oude molen in de nieuwe verwerkt.

Evenwel is die nieuwe molen wel degelijk gebouwd met materiaal dat van elders is gekomen: na uitgebreid onderzoek blijken dat onderdelen te zijn van de in 1871 gesloopte bovenmolen van de polder Middelburg bij Waddinxveen: kap, bovenwiel plus -bonkelaar, kruiwerk, vang en allerhande balken. De oude koningspil dient als draagbalk en een oud vijzelwiel functioneert als luitafel.

Reeds in 1880 werd De Twee Gebroeders voorzien van een stoommachine, die in een apart gebouw werd opgesteld. Onderin de molen stonden twee koppel stenen, waarvan één werd gebruikt om schors te malen. Dit gebouwtje werd in 1982 gesloopt.

Eind oktober 1944 werd de molen door oorlogshandelingen behoorlijk beschadigd. In 1948 volgde herstel door de Zeeuwse molenmaker Jan van den Hamer. Eerder, in 1942, waren Van Busselneuzen aangebracht en - opmerkelijk - de (tweedehands) Potroeden verwisseld: beide waren binnenroeden van onbekende herkomst, maar de buitenste bleek veel zwaarder dan de binnenste; iets wat het malen van de molen kennelijk sterk beïnvloedde.
Na de beëindiging van het maalbedrijf omstreeks 1960 volgde een periode van verval. Begin jaren '70 werden de roeden kaalgezet.

Tussen oktober 1982 en juni 1984 vond een grote restauratie plaats, uitgevoerd door de fa. Verbij. Dit omvatte: herstel van het metselwerk, een nieuwe 13(!)-kante stelling, gedeeltelijke vernieuwing van de vloeren, een vrijwel nieuwe kap (alleen ijzer- en penbalk van de oude waren nog te gebruiken), nieuw wiekenkruis en een grotendeels nieuwe staart. Het spoorwiel kreeg een nieuwe gang kammen. Sindsdien wordt er weer regelmatig gedraaid en soms gemalen.

In 2002/03 stond de molen enige tijd stil vanwege de slechte staat van het houtwerk van het wiekenkruis; bij vervanging in 2003 werd de ophekking iets breder uitgevoerd.
In april 2022 kwam het bericht dat beide roeden waren afgekeurd. Deze molen is daarmee vooralsnog tot stilstand gedwongen. 

Eigenaren vanaf de bouw waren:
Lambertus de Wijs 1872 - 1880
Erven Lambertus de Wijs 1880 - 1885
Jan Francis van Tillo 1885 - 1896
Adrianus Franciscus Vos 1896 - 1921
Adrianus Cornelis van Tilburg 1921 - 1936
Antonius Cornelis Devillers 1936 - 1980
Erven Devillers 1980 - 1981
Gemeente Roosendaal 1981 - heden

 

aanvullingen

toelichting naam

De molen draagt zijn naam vanaf de bouw en verwijst naar de zonen van degene die hem liet bouwen: Lambertus de Wijs.

unieke eigenschap

Niet helemaal uniek maar wel bijzonder; het bovenwiel heeft geknikte kruisarmen, hetgeen maar zelden voorkomt. Vakwerk van molenmaker Janzen uit Den Helder, omstreeks 1861.

literatuur

Meesters, Ton en Henk van Velzen, 'Korenmolen "De Twee Gebroeders" te Roosendaal. In historisch en technisch perspectief bekeken'. (Roosendaal 2004)
Erwin Esselink en Ton Meesters, 'Van Waddinxveen naar Roosendaal. Speuren naar een vijzelmolen in Zuid-Holland', in: De Nieuwe Molenwereld 13 (juni 2024), pp. 71 - 76.

foto's

foto's